Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο μεταλλικό ιχνοστοιχείο για την ομαλή λειτουργία του μεταβολισμού και των κυττάρων του ανθρωπίνου σώματος, καθώς συμμετέχει στη λειτουργία περισσοτέρων από 300 ενζύμων.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Ο ανθρώπινος οργανισμός για να λειτουργήσει χρειάζεται μικρές ποσότητες ψευδαργύρου, τις οποίες προσλαμβάνει μέσω των διαφόρων τροφίμων, που καταναλίσκει καθημερινά.

Υπάρχουν ορισμένα άτομα που χρειάζεται να παίρνουν συμπληρωματικά ψευδάργυρο, είτε διότι δεν απορροφούν από το έντερό τους τον ψευδάργυρο, ή αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν όσο ψευδάργυρο προσλαμβάνουν με τις τροφές, είτε αποβάλουν μεγαλύτερες από τις εισαγόμενες στον οργανισμό ποσότητες ψευδαργύρου.

Παραδείγματος χάρη το 30% των ηλικιωμένων πάσχει από έλλειψη ψευδαργύρου [1]. Τα διαβητικά άτομα χρειάζονται να παίρνουν συμπληρωματικά ψευδάργυρο για να ρυθμίσουν καλύτερα το διαβήτη τύπου 2, από τον οποίο πάσχουν. Άλλα άτομα χρησιμοποιούν τον ψευδάργυρο για να επιταχύνουν τον κύκλο διάρκειας ενός κρυολογήματος.  Άλλα άτομα για διαφόρους λόγους υγείας παίρνουν ψευδάργυρο με την οδηγία του γιατρού τους.

Σύμφωνα με δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας η μεγίστη ανεκτή δόση ψευδαργύρου από τους ενήλικες είναι τα 40mg ημερησίως [2].
Υπάρχουν καταστάσεις, οι οποίες για να αντιμετωπιστούν χρειάζονται μεγάλες δόσεις ψευδαργύρου, τις οποίες αν πάρει ο πάσχων έχει πιθανότητα να εκδηλώσει παρενέργειες. Επίσης μπορεί κάποιος που παίρνει κάποιο συμπλήρωμα ψευδαργύρου συνειδητά ή ασυνείδητα μπορεί να πάρει μεγαλύτερη δόση από την επιτρεπόμενη και να εκδηλώσει παρενέργειες. 

Μπορεί κανείς να πάρει μεγάλη δόση ψευδαργύρου μέσω των τροφίμων;

Είναι απίθανο να πάρει κανείς μεγάλες δόσεις ψευδαργύρου, που να προκαλέσουν παρενέργειες, μέσω των τροφίμων. Τρώγοντας κανείς τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο καταφέρνει να εφοδιάζει τον οργανισμό του με επαρκείς μεν ποσότητες ψευδαργύρου και δεν πρέπει να ανησυχεί ότι μπορεί να έχει παρενέργειες από τον ψευδάργυρο.

Πλούσιες τροφές σε ψευδάργυρο είναι τα στρείδια και άλλα μαλάκια, το κόκκινο κρέας, το κοτόπουλο, τα γαλακτοκομικά, τα ενισχυμένα δημητριακά, που παίρνονται ως πρωινό, το ταχίνι, τα μαγειρεμένα πράσινα λαχανικά, μανιτάρια, πράσινα φασολάκια, ηλιόσποροι, πασατέμπος, μαγιά μπύρας κ.α.

Συμπληρωματική λήψη του ψευδαργύρου

Υπάρχουν διάφορες μορφές ψευδαργύρου, που κυκλοφορούν ως χάπια, κάψουλες και καραμέλες [lozenges]. Από τις διάφορες μορφές ψευδαργύρου που κυκλοφορούν η πιο ευαπορρόφητη μορφή ψευδαργύρου είναι ο πικολινικός ψευδάργυρος  (10mg), που φέρεται σε κάψουλες μαζί με βιταμίνη C (150mg) και κυκλοφορεί ως συμπλήρωμα διατροφής με την ονομασία  Zincobell .

Η απορρόφηση του πικολινικού ψευδαργύρου γίνεται ακόμη ταχύτερη, όταν στην κάψουλα του πικολινικού ψευδαργύρου περιληφθεί βιταμίνη C, αντί των κλασσικών εκδόχων, που περιέχουν σταθεροποιητικές ουσίες ή χημικά συντηρητικά. 

Στις άλλες μορφές ψευδαργύρου που κυκλοφορούν περιλαμβάνεται ο θειικός ψευδάργυρος, οξικός ψευδάργυρος, κιτρικός ψευδάργυρος, γλυκονικός ψευδάργυρος και μονομεθειονινικός ψευδάργυρος.

Συνιστώμενες δόσεις ψευδαργύρου

Οι επιτρεπόμενες ημερήσιες δόσεις ψευδαργύρου, που μπορεί να προσληφθούν με τις τροφές [Recommended dietary allowances (RDAs) υπολογίζονται βάσει της ηλικίας και του φύλου.

 Το Food and Nutrition Board of the Institute of Medicine των ΗΠΑ καθόρισε τις ανώτερες ανεκτές δόσεις του ψευδαργύρου που παρατίθενται. Ημερήσιες δόσεις πάνω από τις αναγραφόμενες στον πίνακα, ιδίως όταν προσλαμβάνονται επί μακρό χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες [2].

Oι τιμές αυτές δεν ισχύουν, όταν κάποιος παίρνει ψευδάργυρο για ιατρικούς λόγους και βρίσκεται κάτω από την καθοδήγηση του θεράποντος ιατρού του, ο οποίος μπορεί να έχει συστήσει μεγαλύτερες δόσεις για λόγους θεραπευτικούς. 

Συνήθη συμπτώματα υπέρβασης της δοσολογίας ψευδαργύρου

Όταν μια δόση ψευδαργύρου είναι υπερβολική γιαυτόν που την παίρνει μπορεί να αισθανθεί από ελαφρά ναυτία [3], έως έντονη τάση για έμετο, γαστρική δυσφορία, γενικευμένη κακουχία, πονοκέφαλο, απώλεια της όρεξης, ζάλη υπνηλία, αδυναμία συντονισμού των μυών του, εφίδρωση, ψευδαισθήσεις, δυσανεξία στο οινόπνευμα, ελάττωση των αμυντικών του ικανοτήτων λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, ελάττωση της HDL χοληστερόλης.

Ο ψευδάργυρος υπεισέρχεται στην απορρόφηση του χαλκού και του σιδήρου. Η χορήγηση υπερβολικά μεγάλων δόσεων ψευδαργύρου επί μακρόν μπορεί να προκαλέσει αναιμία, μυελονευροπάθεια, πανκυταροπενία [4], διαταραχές της μνήμης [5].

Αν χρειαστεί να πάρει κανείς ψευδάργυρο σε μεγάλη δόση, πάνω από 40mg,  πέραν των 6 εβδομάδων θα πρέπει να παίρνει ταυτόχρονα και χαλκό (2mg ημερησίως). Ο χαλκός πρέπει να χορηγείται δύο ώρες μετά τον ψευδάργυρο. 

Bιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1. Prasad AS. Zinc: An antioxidant and anti-inflammatory agent: Role of zinc in degenerative disorders of aging. J Trace Elem Med Biol. 2014 Aug 12. pii: S0946-672X(14)00150-3.

2. Institute of Medicine (US) Panel on Micronutrients. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc.

3. Singh M1, Das RR. Zinc for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 18;6:CD001364. doi: 10.1002/14651858.CD001364.pub4.

4. Rowin J1, Lewis SL. Copper deficiency myeloneuropathy and pancytopenia secondary to overuse of zinc supplementation. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2005 May;76(5):750-1.

5. Yang Y1, Jing XP, Zhang SP, Gu RX, Tang FX, Wang XL, Xiong Y, Qiu M, Sun XY, Ke D, Wang JZ, Liu R. High dose zinc supplementation induces hippocampal zinc deficiency and memory impairment with inhibition of BDNF signaling. PLoS One. 2013;8(1):e55384. doi: 10.1371/journal.pone.0055384. Epub 2013 Jan 31

Σημείωση: Το παρόν επιστημονικό άρθρο γράφτηκε για λόγους ενημέρωσης των ιατρών και των λοιπών επιστημόνων υγείας και δεν αποτελεί  μέσο διάγνωσης ή αντιμετώπισης ή πρόληψης ασθενειών, ούτε αποτελεί ιατρική συμβουλή για ασθενείς, από τον συγγραφέα ή τους συγγραφείς του άρθρου. 

Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση. 

Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από  τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση,  παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας 

Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.