Εδώ και αρκετά χρόνια  χρησιμοποιείται  η συμπληρωματική χορήγηση του ψευδαργύρου από το στόμα στη θεραπεία της ακμής.  Έχει παρατηρηθεί από τους γιατρούς, αλλά και από τους ασθενείς με ακμή ότι ο ψευδάργυρος, όταν χορηγείται σε μικρές δόσεις μπορεί στις περισσότερες των περιπτώσεων να δράσει αποτελεσματικά.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Αυτή η πληροφορία στις μέρες μας έτυχε συστηματικής μελέτης και έρευνας.

Στη συστηματική ανασκόπηση που έκανε ο  Brandt S. [2013]  και που ανακοινώθηκε στο Journal of Drugs in Dermatology περιγράφονται τα αποτελέσματα της χορήγησης από το στόμα και της τοπικής εφαρμογής ψευδαργύρου στην ακμή. 

Ο συγγραφέας ξεκαθάρισε ποιες από αυτές τις δημοσιεύσεις  ήταν αξιόπιστες και καλής επιστημονικής ποιότητας  και ανέλυσε τα αποτελέσματά τους. 

Το τελικό συμπέρασμα της μελέτης αυτής είναι ότι στις περισσότερες δημοσιεύσεις περιγράφεται ότι ο ψευδάργυρος διαθέτει αντιβακτηριδιακά  και αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα και ότι μπορεί να ελαττώσει την παραγωγή σμήγματος και γι’αυτό το λόγο μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς με ακμή [1].

Μηχανισμός δράσης του ψευδαργύρου κατά της ακμής

Ποια είναι η αποτελεσματικότερη μορφή ψευδαργύρου κατά της ακμής;

Συνιστάται η λήψη καψουλών  Ζincobell,  διότι περιέχει πικολινικό ψευδάργυρο μαζί  με βιταμίνη C.  Ο πικολινικός ψευδάργυρος είναι ο πλέον ευαπορρόφη μορφή ψευδαργύρου.  Η κάψουλα του Zincobell περιέχει μόνο 10 mg πικολινικού ψευδαργύρου και δεν περιέχει έκδοχα, αλλά μόνον 119mg  L- ασκορβικού οξέος (βιταμίνη C), που και αυτό ασκεί αντιοξειδωτική δράση και ενισχύει επιπλέον την αποροφητικότητα του πικολινικού ψευδαργύρου από το έντερο.

Η ημερήσια δόση του Zincobell των 30mg είναι καλά ανεκτή από τους περισσότερους ενήλικους ασθενείς. Άλλωστε η μεγίστη ανεκτή δόση του ψευδαργύρου ημερησίως δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 40mg ημερησίως. Οι έφηβοι μπορεί να παίρνουν από 10-30mg ημερησίως.

Υπενθυμίζεται ότι οι κυριότερες παρενέργειες του ψευδαργύρου, όταν λαμβάνεται σε μεγαλύτερη από την επιτρεπτή δόση είναι η ναυτία, στομαχική διαταραχή και ο έμετος. Μερικά άτομα μπορούν να ανεχθούν μεγαλύτερες δόσεις ψευδαργύρου,  χωρίς να εκδηλώνουν αυτές τις παρενέργειες. 

Οι ασθενείς με ακμή μπορούν να παίρνουν καθημερινά επί 6 εβδομάδες  το Zincobelll. Συνήθως μέσα σ’αυτό το χρονικό διάστημα επιδεικνύεται η θεραπευτική αποτελεσματικότητα του ψευδαργύρου κατά της ακμής. Αν τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά συνεχίζεται η χορήγηση του Zincobell  επί 6 μήνες σε δόση 10mg (μία κάψουλα) ημερησίως μετά το φαγητό. Στη δόση αυτή δεν υπάρχει κίνδυνος διαταραχής του ισοζυγίου του χαλκού.  

Αν αυτή η χορήγηση συνδυαστεί με την ταυτόχρονη  χορήγηση 4000 IU βιταμίνης D3 σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο [D3 –Gkelin drops] , τότε τα αποτελέσματα μπορεί να είναι για αρκετούς ασθενείς εντυπωσιακά.

Προτού ξεκινήσει κανείς να κάνει θεραπεία της ακμής με ψευδάργυρο θα πρέπει δώσει απάντηση στα ακόλουθα ερωτήματα.

Μήπως ο ψευδάργυρος της διατροφής του είναι επαρκής και δεν χρειάζεται η συμπληρωματική λήψη ψευδαργύρου;

Μπορεί κάποιος να διατρέφεται με τρόφιμα πλούσια σε ψευδάργυρο, αλλά αυτός να μην απορροφάται επαρκώς από το έντερο.  Συνεπώς άλλοι ασθενείς με ακμή μπορεί να έχουν επάρκεια και άλλοι μπορεί να έχουν έλλειψη ή ανεπάρκεια ψευδαργύρου. Η Έλλειψη του ψευδαργύρου είναι δύσκολο να καθοριστεί μόνον μετρώντας τα επίπεδα του ψευδαργύρου στον ορό. Θα πρέπει να αξιολογείται  μαζί με τα επίπεδα του ψευδαργύρου στον ορό η κλινική εικόνα και η πρόσληψη του ψευδαργύρου με τη διατροφή ή σμε συμπληρωματική λήψη από το στόμα. [2].

Σύμφωνα με Αμερικάνικες έρευνες  ένας ενήλικας άνδρας καταναλώνει ημερησίως γύρω στα 13 mg ψευδαργύρου, ενώ μια ενήλικη γυναίκα 9 mg. Αυτές οι ποσότητες συμπίπτουν με Συνιστώμενη Καθημερινή Πρόσληψη [ΣΗΔ] του ψευδαργύρου [ RDA (Recommended Dietary Allowance)] σύμφωνα με τις συστάσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ είναι  9-13mg ημερησίως, ανάλογα με την ηλικία. 

Ανεξάρτητα από το αν οι ημερήσιες διατροφικές προσλήψεις του ψευδαργύρου είναι κατώτερες των  30mg ημερησίως και η δόση  των 30mg/ημερησίως είναι επωφελής [3]. 

Είναι λύση η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου στην αντιμετώπιση της ακμής;

Χωρίς αμφιβολία όποιος πάσχει από ακμή, ανάλογα με την ένταση της νόσου είναι αναστατωμένος και αναζητάει απεγνωσμένα θεραπευτική λύση.

Προσωπικά δεν βιάζομαι να χορηγήσω συμπληρωματικά ψευδάργυρο ή οποιοδήποτε φάρμακο κατά της ακμής, αν δεν έχω αναπτύξει εποικοδομητική επικοινωνία με τον ή την ασθενή μου. 

Πρέπει να κατανοήσω τις διατροφικές του συνήθειες, τον τρόπο ζωής του, τις αιτίες που του αυξάνουν το στρες και θα πάρω ένα πλήρες λεπτομερές ιατρικό ιστορικό. Ο ψευδάργυρος σε πολλές περιπτώσεις ακμής μπορεί να δώσει θετικά αποτελέσματα ως μονοθεραπεία. Ο δερματολόγος που αναλαμβάνει συνήθως τις βαρύτερες περιπτώσεις έχει σοβαρή εμπειρία με τη χρήση των φαρμάκων κατά της ακμής και μπορεί να κρίνει πότε θα δώσει και ψευδάργυρο συμπληρωματικά.

Είναι τα συμπληρώματα διατροφής ψευδαργύρου ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της ακμής;

Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της ακμής είναι πρώτον να αλλάξει ο ασθενής μερικές συνήθειες της διατροφής του, να εφαρμόσει μια τεχνική ήπιου καθαρισμού του προσώπου του και αν δεν υποχωρήσει η ακμή ή αν επιδεινωθεί η ακμή να απευθυνθεί άμεσα στον δερματολόγο του.

Οι ασθενείς πρέπει να  καθοδηγούνται πρώτα απ’όλα  να αλλάξουν τον τρόπο διατροφής τους. 

1. Να εξαφανίσουν τα γλυκά και παγωτά από το διαιτολόγιό τους, να ελαχιστοποιήσουν τα γαλακτοκομικά και να ελαττώσουν τα αμυλούχα τρόφιμα στο ελάχιστο δυνατόν.   Έχει αποδειχτεί ότι η δίαιτα με τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη βελτιώνουν τα συμπτώματα των ασθενών με ακμή [4], διότι περιορίζουν την παραγωγή σμήγματος [5].

2. Να προσθέσουν στο διαιτολόγιο τους τις πλούσιες τροφές σε ψευδάργυρο (κρέας, κοτόπουλο, στρείδια, θακασινά, φυστίκια Αιγίνης, κλπ). 

3. Αν αποδεδειγμένα υπάρχουν χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου στον ορό τους, σ’αυτή την περίπτωση χορηγείται  Zincobell (πικολινικός ψευδάργυρος 10mg μ + 119mg βιταμίνης C). Άλλοτε πάλι, όταν δεν είναι εφικτή η λήψη επαρκών ψευδαργυρούχων τροφών, η χορήγηση 10-30mg ψευδαργύρου  (1-3 κάψουλες Zincobell ημερησίως, επί 6 εβδομάδες, καλύπτουν τις ανάγκες των ασθενών σε ψευδάργυρο, που μπορεί να δράσει κατά της ακμής.

4. Η αύξηση της πρόσληψης ψευδαργύρου με τις τροφές μπορεί να επιτευχθεί επίσης, αν τρώγει κανείς συχνά φασόλια, καθημερινά 30 γραμ. καρύδια,  θαλασσινά (κυρίως στρείδια), άπαχο κρέας και κοτόπουλο, φρούτα, λαχανικά και ιδιαιτέρως μπρόκολο.

5. Αν και το γάλα περιέχει ψευδάργυρο,  συνιστάται η αποφυγή του, διότι  το γάλα και τα γαλακτοκομικά προάγουν την ακμή [6]. Η λακτόζη είναι ένας δισακχαρίτης που περιέχει γαλακτόζη και γλυκόζη. 

6. Συνιστάται η περιορισμένη χρήση δημητριακών, (ψωμί, μακαρόνια,) διότι περιέχουν άλατα φυτικού οξέος, που παρεμποδίζει την απορρόφηση του ψευδαργύρου από το έντερο. Οι σπόροι (ηλιόσποροι, πασατέμπος) είναι πλούσιοι σε ψευδάργυρο.

7. Αύξηση της κατανάλωσης λαχανικών και ψαριών [7]. 

8. Συνιστάται η αποφυγή της ζάχαρης, γλυκισμάτων, σοκολάτας που περιέχει γάλα και ζάχαρη.

Μπορεί μια έγκυος ή θηλάζουσα γυναίκα να πάρει ψευδάργυρο για την ακμή της;

Δεν θεωρείται αντένδειξη η χορήγηση ψευδαργύρου κατά της ακμής στις έγκυες και της θηλάζουσες γυναίκες. Δεν συνιστάται στις εγκύους και τις θηλάζουσες η ορμονική θεραπεία, η λήψη αντιβιοτικών τετρακυκλινών, κοτριμοξαζόλης  φθοριοκινολονών και τα τοπικών και συστηματικών ρετινοειδών [8].

Παρά τούτο, οι έγκυες οφείλουν να συμβουλευτούν πρώτα το μαιευτήρα τους και τον παιδίατρο τους, για την τελική απόφαση.

Ποιους άλλους κινδύνους περικλείει η χορήγηση ψευδαργύρου κατά της ακμής;

Ο ψευδάργυρος αλληλεπιδρά με αντιβιοτικά και μπορεί να παρεμποδίσει την απορρόφηση τους από το έντερο (κινολόνες, τετρακυκλίνες) που μπορεί να έχουν χορηγηθεί θεραπευτικά σε ασθενείς με ακμή. 

Πάντοτε ερευνάται στο φύλλο οδηγιών των φαρμάκων που παίρνει ο ασθενής για την ακμή αν αλληλεπιδρούν με τον ψευδάργυρο. 

Οι υψηλές δόσεις  ψευδαργύρου πάνω από 40mg ημερησίως μπορεί να προκαλέσουν ναυτία ή έντονη τάση για έμετο, που διαρκεί, μέχρις ότου η δόση του ψευδαργύρου απορροφηθεί και μεταβολιστεί.

 Η χρόνια λήψη πολύ μεγάλων δόσεων  ψευδαργύρου ημερησίως για μεγάλο χρονικό διάστημα (πάνω από 40-60 ημέρες) μπορεί να προκαλέσει διαταραχές των επιπέδων του χαλκού. Γιαυτό, όταν απαιτηθεί χορήγηση ψευδαργύρου πέραν των 6 εβδομάδων συνιστάται η αύξηση της λήψης τροφίμων πλουσίων σε χαλκό ή η καθημερινή λήψη 2mg χαλκού. Ο χαλκός πρέπει να λαμβάνεται 2 ώρες μετά τη λήψη του ψευδαργύρου.

Ποιες είναι οι ασφαλείς δόσεις του ψευδαργύρου για τη θεραπεία της ακμής;

Τη δοσολογία του ψευδαργύρου συνήθως την καθορίζει ο γιατρός του ασθενούς. Σε γενικές όμως γραμμές μπορεί να λεχθεί ότι άλλοι ασθενείς ανέχονται μόνο μικρές δόσεις ψευδαργύρου, ενώ άλλοι μεγαλύτερες.

Τα άτομα ηλικίας από 9-13 ετών μπορεί να παίρνουν μια κάψουλα Zincobell των 10mg ψευδαργύρου, ενώ οι ενήλικοι μπορεί να παίρνουν μέχρι 4 κάψουλες  των 10 mg  Zincobell ημερησίως [9].

Βιβλιογραφία

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1. Brandt S. The clinical effects of zinc as a topical or oral agent on the clinical response and pathophysiologic mechanisms of acne: a systematic review of the literature. J Drugs Dermatol. 2013 May;12(5):542-5.

2. Willoughby JL1, Bowen CN. Zinc deficiency and toxicity in pediatric practice. Curr Opin Pediatr. 2014 Oct;26(5):579-84.

3. Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc . Washington, DC: National Academy Press, 2001.

4. Smith RN1, Mann NJ, Braue A, Mäkeläinen H, Varigos GA. A low-glycemic-load diet improves symptoms in acne vulgaris patients: a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr. 2007 Jul;86(1):107-15.

5. Smith RN1, Braue A, Varigos GA, Mann NJ.

The effect of a low glycemic load diet on acne vulgaris and the fatty acid composition of skin surface triglycerides. Dermatol Sci. 2008 Apr;50(1):41-52. doi: 10.1016/j.jdermsci.2007.11.005. Epub 2008 Jan 4.

6. Burris J, Rietkerk W, Woolf K. Relationships of self-reported dietary factors and perceived acne severity in a cohort of New York young adults. . J Acad Nutr Diet. 2014 Mar;114(3):384-92. doi: 10.1016/j.jand.2013.11.010. Epub 2014 Jan 9.

6. Dréno B, Blouin E. Acne, pregnant women and zinc salts: a literature review. Ann Dermatol Venereol. 2008 Jan;135(1):27-33.

7. Melnik BC. Acne and diet. Hautarzt. 2013 Apr;64(4):252, 254-8, 260-2. doi: 10.1007/s00105-012-2461-5.

8. Kong YL1, Tey HL. Treatment of acne vulgaris during pregnancy and lactation. Drugs. 2013 Jun;73(8):779-87. 

9. Stéphan F, Revuz J. Zinc salts in dermatology. Ann Dermatol Venereol. 2004 May;131(5):455-60.