A20.

Ο A20 είναι ένας αρνητικός ρυθμιστής της ενεργοποίησης του NF-kappa B μέσω της ενεργοποίησης του BCL10-και CARMA3. Το μοριακό σύμπλεγμα που περιέχει πρωτεΐνες CARMA , BCL10 και TRAF6 έχει εντοπιστεί πρόσφατα στοιχείο κλειδί στην οδό μεταβίβασης σημάτων του πυρηνικού παράγοντα μεταγραφής kappaB (NF-kappa B).

Αμφιβληστροειδής χιτώνας [Retina]

Νευρική στιβάδα ου εντοπίζεται στο βυθό του οφθαλμού. Στον αμφιβληστροειδή χιτώνα τα είδωλα που δημιουργούνται από το φως μετατρέπονται σε νευρικές ώσεις, οι οποίες μεταβιβάζονται στον εγκέφαλο μέσω του οπτικού νεύρου.

Αντιοξειδωτικό [Antioxidant]

Οποιαδήποτε ουσία προλαβαίνει ή περιορίζει τη βλάβη που προκαλείται από τα δραστικά είδη οξυγόνου [ reactiveoxygenspecies (ROS)] ή τα δραστικά είδη αζώτου [ reactivenitrogenspecies (RNS)].

Aπιγενίνη [apigenin]

Έχει αποδειχτεί invitro ότι η απιγενίνη ανασκόπτει σημαντικά τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Αν και αυτό το φλαβομοειδές υπάρχει σε διάφορα φρούτα και λαχανικά το σέλινο είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε απιγενίνη. η απιγενίνη δρα αντικαρκινικά ρυθμίζοντας την αγγειογένεση και άλλες οδούς που προάγουν την καρκινογένεση και τη μετάσταση

Learn more:http://www.naturalnews.com/047369_cancer_prevention_celery_anti-tumor_activity.html#ixzz3GzBavHaY

Αφθώδης στοματίτιδα [aphthousstomatitis]

Επώδυνες εξελκώσεις του στοματοφαρυυγικού βλεννογόνου, που μπορεί να υποτροπιάζουν συχνά. Πρόκειται για ενοχλητικά καλοήθη έλκη, που εμφανίζονται σε υγιή συνήθως άτομα.

Βιοδιαθεσιμότητα [Bioavailability]

Το κλάσμα μια χημικής ένωσης ή φαρμάκου που φθάνει στη συστηματική κυκλοφορία του αίματος και καταλήγει στον ιστό στόχο του.

Γονίδιο [Gene]

Μια περιοχή του DNA , η οποία ελέγχει ένα ειδικό κληρονομικό χαρακτηριστικό, το οποίο συνήθως αντιστοιχεί σε μία πρωτεΐνη.

Διαταραχές της όσφρησης (olfactory disorders)

Ο όρος διαταραχές της όσφρησης σημαίνει ότι κάποιο άτομο μπορεί να έχει χάσει την ικανότητά του να αναγνωρίζει  οσμές  ή τις αντιλαμβάνεται με διαφορετικό  τρόπο. Υποσμόα λέγεται η περιορισμένη ικανότητα αναγνώρισης  γνωστών οσμών. Ο άνθρωπος δεν αναγνωρίζει οσμές, με τις οποίες δεν έχει έλθει τουλάχιστον μια φορά σε επαφή.  Άλλα άτομα συνειδητοποιούν ότι όταν μυρίσουν τη μυρωδιά που προέρχεται από γνωστή τους πηγή, αντιλαμβάνονται διαφορετικά την οσμή ή παραποιημένη ή την αισθάνονται ότι προέρχεται από κάτι σάπιο. Τέλος μερικά άτομα έχουν πλήρη ανοσμία, δηλαδή δεν αναγνωρίζουν καμία οσμή.

Η οσφρητική δυλειτουργία μπορεί να οριστεί ως τύπου αγωγιμότητας (έχει καταστραφεί η νευρική οδός της όσφρησης και έτσι τα οσμηγόνα ερεθίσματα αδυνατούν να φρθάσουν στον εγκέφαλο), νευραισθητήρια (δεν λειτουργεί αποτελεσματικα η νευρική οσφρητική οδός) και κεντρική (έχει υποστεί νευροεκφυλιστική βλάβη ο εγκέφαλος). Η δυσλειτουργία της όσφρησης είναι σημαντικό κλινικό πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής και αποκλείει τους πάσχοντες από το να γίνουν γευσιγνώστες, διότι η οσφρητική δυλειτουργία συνοδεύεται και από διαταραχές της όσφρησης.

Βιβλιογραφία
Patel RM, Pinto JM. Olfaction: anatomy, physiology, and diseaseClin Anat. 2014 Jan;27(1):54-60. doi: 10.1002/ca.22338. Epub 2013 Nov 22.

Διατροφική κατάσταση ψευδαργύρου, [Ζinc nutritional status]

Κατάσταση που καθορίζει το αν κάποιος προσλαμβάνει σωστές ποσότητες ψευδαργύρου

DNA

Δεοξυριβονουκλεινικό οξύ .Μια διπλή έλικα νουκλεϊνικού οξέος, που αποτελείται από πολλά νουκλεοτίδια. Τα νουκλεοτίδια στο DNA συνίστανται από μια βάση που περιέχει άζωτο (αδενίνη, γουανίνη, κυτοσίνη, ή θυμίνη), ένα πεντανθρακικό σάκχαρο (δεοξυριβόζη) και μια φωσφορική ομάδα. Η αλληλουχία των βάσεων στο DNAκωδικοποιεί τη γενετική πληροφορία που χρειάζεται για να συντεθούν οι πρωτεΐνες. .

Δραστικά είδη αζώτου [Reactive nitrogen species (RNS)]

Χημικά υψηλής δραστικότητας, που περιέχουν άζωτο, το οποίο αντιδρά εύκολα με άλλα μόρια με επακόλουθο δυνητικά βλαπτικές τροποποιήσεις.

Δραστικές Μορφές  Οξυγόνου (Reactive Oxygen Species, ROS)

Χημικά υψηλής δραστικότητας, που περιέχουν οξυγόνο, το οποίο αντιδρά εύκολα με άλλα μόρια με επακόλουθο δυνητικά βλαπτικές τροποποιήσεις.Οι δραστικές μορφές οξυγόνου είναι πολύ ασταθή μόρια υψηλής αντιδραστικότητας, που διαθέτουν ένα μονήρες ηλεκτρόνιο στην εξωτερική τους στιβάδα Έχουν σύντομη ζωή, αντιδρούν με τα παρακείμενα μόρια, αποσπώντας από αυτά ένα ηλεκτρόνιο, προκειμένου να ζευγαρώσουν το δικό τους. Έτσι, τα παρακείμενα μόρια μετατρέπονται σε ελεύθερες ρίζες με επακόλουθο τη διατάραξη της μοριακής τάξης και τελικά την πρόκληση κυτταρικής βλάβης.

Διακρίνονται 4 κατηγορίες.

1. Ελεύθερες ρίζες, όπως π.χ. η ρίζα υδροξυλίου (∙ΟΗ).

2. Ιόντα, π.χ. το υποχλωριώδες ανιόν (ClO-), που προκύπτει από τη διάσταση του υποχλωριώδους οξέως (HClO)

3. Συνδυασμοί ελευθέρων ριζών και ιόντων, όπως το ανιόν του υπεροξειδίου (∙O2-) και

4.Μόρια, όπως το υπεροξείδιο του υδρογόνου (H2O2).

Οι δραστικές μορφές οξυγόνου αντιδρούν με όλες τις τάξεις των βιολογικών μορίων με επακόλουθο την πρόκληση οξειδωτικού στρες [1, 2, 3].

Στο σώμα των ανθρώπων και των ζώων οι δραστικές μορφές οξυγόνου μπορεί να εξουδετερωθούν από αντιοξειδωτικά συστήματα άμυνας, περιλαμβανομένων και των αντιοξειδωτικών ενζύμων [4] και αντιοξειδωτικών χημικών ενώσεων [5, 6].

Παρά τούτο η υπερπαραγωγή δραστικών μορφών οξυγόνου και η εξάντληση των αποθεμάτων των των αντιοξειδωτικών αμυνών οδηγεί στο οξειδωτικό στρες και πρόκληση οξειδωτικής βλάβης και παθολογική δυσλειτουργία του οργανισμού [7].

Το οξειδωτικό στρες συμμετέχει στην παθογένεση των χρονίων νόσων, όπως οι νευροεκφυλιστικές νόσοι, καρδιοπάθεια, καρκίνος[8, 7].

Οι έρευνες επί μεγάλου αριθμού ατόμων υποστηρίζει την άποψη ότι η επαρκής λήψη φρούτων και λαχανικών περιορίζει τον κίνδυνο πρόκλησης χρονίων νοσημάτων [9, 10]., καθώς με τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν ελαττώνεται το οξειδωτικό στρες [11]..

Βιβλιογραφία

Aviram M. Review of human studies on oxidative damage and antioxidant protection related to cardiovascular diseases. Free Radic Res. 2000;33:S85–S97. [PubMed ]

Parthasarathy S, Santanam N, Ramachandran S, Meilhac O. Oxidants and antioxidants in atherogenesis: an appraisal. J Lipid Res. 1999;40:2143–2157. [PubMed ]

Stehbens WE. The oxidative stress hypothesis of atherosclerosis: cause or product? Med Hypotheses. 1999;53:507–515. [PubMed ]

Fang YZ, Yang S, Wu G. Free radicals, antioxidants, and nutrition. 2002;18:872–879. [PubMed ]

Catapano AL, Maggi FM, Tragni E. Low density lipoprotein oxidation, antioxidants, and atherosclerosis. Curr Opin Cardiol. 2000;15:355–363. [PubMed ]

Duthie GG, Bellizzi MC. Effects of antioxidants on vascular health. Br Med Bull. 1999;55:568–577. [PubMed ]

Urso ML, Clarkson PM. Oxidative stress, exercise, and antioxidant supplementation. 2003;189:41–54. [PubMed ]

ishimura N, Taniguchi Y, Kiriyama S. Plasma cholesterol-lowering effect on rats of dietary fiber extracted from immature plants. Biosci Biotechnol Biochem. 2000;64:2543–2551. [PubMed ]

Dauchet L, Amouyel P, Hercberg S, Dallongeville J. Fruit and vegetable consumption and risk of coronary heart disease: A meta-analysis of cohort studies. J Nutr. 2006;136:2588–2593. [PubMed ]

Dyun MAS, Pivonka E. Overview of the health benefits of fruit and vegetable consumption for the dietetics professional: selected literature. J Am Diet Assoc. 2000;200:1511–1521. [PubMed ]

Ames BN, Gold LS, Willett WC. The causes and prevention of cancer. Proc Natl Acad Sci U S A. 1995;92:5258–5265. [PMC free article ][PubMed ]

Δρεπανοκυτταρική αναιμία [Sickle cell anemia]

Κληρονομική νόσος, στην οποία έχει προκληθεί μετάλλαξη στο υπεύθυνο γονίδιο για το σχηματισμό μιας εκ των πρωτεϊνών που περιλαμβάνονται στο σχηματισμό της αιμοσφαιρίνης. Αυτό έχει ως επακόλουθο στο σχηματισμό ελαττωματικής αιμοσφαιρίνης, γνωστής ως αιμοσφαιρίνη S . Τα ομόζυγα άτομα με αυτή τη μετάλλαξη, που διαθέτουν δύο γονίδια για την αιμοσφαιρίνη Sδιαθέτουν ερυθροκύτταρα, που αλλάζουν σχήμα από κανονικό δισκοειδές σε σχήμα δρεπανιού, όταν το άτομο προσλαμβάνει χαμηλές ποσότητες οξυγόνου. Τα δρεπανοκύτταρα παγιδεύονται εύκολα στα τριχοειδή και βλάπτονται, προκαλώντας αναιμία. Οι ετεροζυγώτες γιαυτή τη μετάλλαξη , που διαθέτουν ένα γονίδιο για την αιμοσφαιρίνη S και ένα φυσιολογικό γονίδιο αιμοσφαιρίνης, έχουν αυξημένη αντίσταση στην ελονοσία.

Ελκώδης κολίτιδα [Ulcerative colitis]

Μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του παχέος εντέρου και του ορθού. Συμπτώματα της νόσου είναι ο κοιλιακός πόνος, κράμπες του εντέρου και αιματηρή διάρροια.

Ένζυμο [Enzyme]

Ένας βιολογικός καταλύτης      . Τα ένζυμα επιταχύνουν τις χημικές αντιδράσεις χωρίς να τροποιποιείται η ολική διαδικασία της αντίδρασης. Τα ένζυμα είναι ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση της χημείας των κυττάρων και του οργανισμού, γενικά.

Ευαισθησία ινσουλίνης [[Insulin sensitivity].

Η ικανότητα των κυττάρων να προσλαμβάνουν ινσουλίνη, ανταποκρινόμενα στη δράση της ινσουλίνης

Ηλεκτρόφιλος, η, ο [electrophile]

Η ετυμολογία της λέξης σημαίνει ηλεκτρόνιο + φίλος. Είναι μια ουσία θετικά φορτισμένη, που δέχεται ηλεκτρόνια.

Ισοένζυμο καρβονικής ανυδράσης VI [CarbonicanhydraseisoenzymeVI (CAVI)].

To ισοένζυμο καρβονικής ανυδράσης είναι το μόνο εκκριτικό ισοένζυμο της γονιδιακής οικογένειας της καρβονικής ανυδράσης των θηλαστικών. Εκφράζεται αποκλειστικά στα ορώδη κυψελιδωτά κύτταρα της παρωτίδας και των υπογναθίων αδένων, απ’ όπου εκκρίνεται στο σίελο.

Καρβονική ανυδράση [Carbonic anhydrase].

Οι καρβονικές ανυδράσες είναι ομάδα ενζύμων που καταλύουν την ταχεία ενδομετατροπή του διοξειδίου του άνθρακα και του νερού προς διττανθρακικό και πρωτόνια (ή αντιστρόφως), μια αναστρέψιμη αντίδραση που συμβαίνει σχετικά αργά, τη απουσία κάποιου καταλύτη. Το ενεργό μέρος των πλείστων καρβονικών ανυδρασών περιέχει ιόν ψευδαργύρου. Γιαυτό τα ένζυμα αυτά κατατάσσονται στις μεταλλοπρωτεΐνάσες.

Καταλύω [Catalyze]

Αυξάνω την ταχύτητα μιας χημικής αντίδρασης χωρίς να τροποποιηθεί η διαδικασία της όλης αντίδρασης.[Βλέπε: Ένζυμο]

Κερατοειδής [Cornea]

Ο διαφανής χιτώνας της πρόσθιας επιφάνειας του οφθαλμού, μέσα από τον οποίο μεταβιβάζεται και εστιάζεται το φώς στον οφθαλμό.

Κινάση του στόχου ραπαμυκίνης θηλαστικών [mammalian target of rapamycin (mTOR) kinase].

Η κινάση του στόχου ραπαμυκίνης θηλαστικών παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της ανάπτυξης και της εξέλιξης του κυτταρικού κύκλου, ανταποκρινόμενη στα κυτταρικά σήματα.

Είναι ο ρυθμιστής κλειδί του κυτταρικού πολλαπλασιασμού. Πολλοί ανοδικοί και καθοδικοί ενεργοποιητές [upstream and downstream activators] της  mTOR  είναι γνωστό ότι απορρυθμίζονται σε ποικίλους τύπους καρκίνων. Επειδή η οδός σηματοδότησης της mTORσυνήθως ενεργοποιείται στους ανθρώπινους καρκίνους, πολλοί ερευνητές αναπτύσσουν αναστολείς που στοχεύουν τα κύρια συστατικά αυτής της οδού. Μερικά τέτοια φάρμακα ήδη κυκλοφορούν στην αγορά

Κοιλιοκάκη, κοιλιακή νόσος [Celiac disease]

Κληρονομική νόσος που χαρακτηρίζεται από πρόκλησξ φλεγμονής του εντερικού βλεννογόνου μετά από πρόσληψη τροφίμων που περιέχουν την πρωτείνη γλουτένη. Αντιμετωπίζεται με την αποφυγή της γλουτένης που υπάρχει στους σπόρους των δημητριακών (σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, σίκαλη). Η φλεγμονή και η ατροφία του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου που ακολουθεί τη νόσο aοδηγεί σε διαταραχή της απορρόφησης των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.

Κουρκουμίνη [Curcumin]  

H κουρκουμίνη (Curcumin) ή διφερουλοϋλμεθάνιο (diferuloylmethane) είναι φυσική χρωστική και αρωματική ουσία (πολυφαινολική ένωση) με ισχυρές αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές και θεραπευτικές ιδιότητες. Απομονώνεται με εκχύλιση από τις ρίζες και τους μίσχους του των τροπικών φυτών Κουρκούμη ή Κουρκουμά (Curcuma longa και Curcuma domestica, Γαλλικά Safran, Αγγλικά Τurmeric).  

Κυτταρική μεμβράνη [Cellmembrane]

Η ημιδιαπερατή μεμβράνη που περικλείει το κυτταρόπλασμα ενός κυττάρου και ελέγχει τι εισέρχεται και εξέρχεται από το κύτταρο..

Κυτταρόπλασμα [ Cytoplasm]

Το πρωτόπλασμα που βρίσκεται έξω από τον πυρήνα του κυττάρου.

Κυτοσολικές πρωτεΐνες [Cytosolicproteins].

Πρωτεΐνες που ανήκουν ή σχετίζονται με το υδατικό συστατικό του κυτταροπλάσματος, εξαιρουμένων των κυτταρικών οργανιδίων και άλλων ενδοκυττάριων κατασκευών, που αιωρούνται στο κυτταρόπλασμα.

Μεταλλοένζυμο

Ένα ένζυμο το οποίο περιέχει ιόντα κάποιου μετάλλου στο πρωτεϊνικό του στοιχείο λέγεται μεταλλοένζυμο, π.χ. η αλκοολική αφυδρογονάση περιέχει Ψευδάργυρο.

Μεταλλοθειονεΐνη [Μetallothionein].

Μια μικρή πρωτεΐνη που συνδέεται με μέταλλα, πλούσια σε θειούχα αμινοξέα, που συντίθεται στο ήπαρ και τους νεφρούς και είναι σημαντική για τη μεταφορά ιόντων.

Μοτίβο Δακτύλου Ψευδαργύρου [ Zinc finger motif ].

Δάκτυλος ψευδαργύρου είναι ένα πρωτεινικό δομικό μοτίβο που χαρακτηρίζεται από το συντονισμό ενός ή περισσοτέρων ιόντων ψευδαργύρουΤο μοτίβο αυτό υπάρχει σε πρωτείνες που προσδένουν DNA . Αρχικά αποτυπώθηκε για να περιγράψει την εμφάνιση σαν δάκτυλο μιας υποτιθέμενης κατασκευής του παράγοντα μεταγραφής ΙΙΙΑ του βατράχου Xenopuslaevis [XenopuslaevistranscriptionfactorIIIA], το όνομα δάκτυλος ψευδαργύρου συνοδεύει σήμερα διάφορες πρωτεινικές δομές.

Νευρική ανορεξία [anorexia nervosa]

Η νευρική ανορεξία είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από σοβαρή απώλεια βάρους και σκόπιμη χρησιμοποίηση εξαιρετικά περιορισμένης θερμιδικής αξίας διαιτών, που οδηγεί σε ένα ανεξέλεγκτο αδυνάτισμα του σώματος και τροποποιήσεις του κύκλου της περιόδου. Η νευρική ανορεξία είναι νόσος που αφορά κυρίως νεαρές εφήβους και νέες γυναίκες και δημιουργεί σοβαρά διατροφικά, κοινωνικά και κοινωνικά προβλήματα στις πάσχουσες, παρουσιάζοντας επίσης υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα.

Νόσος του Alzheimer[Alzheimer'sdisease]

H νόσος του Alzheimer είναι η συνηθέστερη μορφή άνοιας, η οποία χαρακτηρίζεται από τη νευροπαθολογική συσσώρευση εξωκυτταρικών πλακών μυελοειδούς και ενδοκυττάριες νευροϊνιδιακές συσσωματώσεις (neurofibrillarytangles). Κλινικά οι ασθενείς χάνουν σταδιακά τη μνήμη τους και τις γνωσιακές τους λειτουργίες. Αν και η αιτιολογία της νόσου δεν είναι γνωστή, εν τούτοις οι έρευνες έχουν δείξει ότι στους πάσχοντες υπάρχει δυσομοιοστασία ενός αριθμού μεταλλικών ιόντων. Αυτά τα μέταλλα (ψευδάργυρος, σίδηρος, χαλκός) ρόλους στη ρύθμιση της παραγωγής πρωτεϊνών όπως η πρωτεΐνη πρόδρομος του μυελοειδούς και η πρωτείνη tau. Είναι εμφανές ότι τα μέταλλα επίσης αλληλεπιδρούν με άλλες πρωτεΐνες, όπως η απολιποπρωτεΐνη Ε. Το γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης Ε έχει κρίσιμη σχέση με τη νόσο Alzheimer, καθώς αυτό το γονίδιο αποτελεί τον σπουδαιότερο γενετικό παράγοντα κινδύνου εκδήλωσης της όψιμης νόσου Alzheimer. Βλέπε: Νόσος του Αlzheimer: Πρόληψη και αντιμετώπιση της με φυσικό τρόπο©

Νόσος του Crohn [Crohn's disease]

Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, που συνήθως προσβάλλει την κατώτερη μοίρα του λεπτού εντέρου ή την άνω μοίρα του παχέος εντέρου ή οποιοδήποτε τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα από το βλεννογόνο του στόματος, μέχρι το ορθόν.

Ξενοβιωτικός [Xenobiotic]

Μία χημική ουσία, π.χ. ένα φάρμακο, εντομοκτόνο, ζηζανιοκτόνο, το οποίο είναι ξένο για ένα ζωντανό οργανισμό.

Ξενοοιστρογόνα [Xenoestrogens]

Χημικές ουσίες στις οποίες εκτιθέμεθα και είναι δύσκολο να τις αποφύγει κανείς), οι οποίες έχουν δράση στο σώμα, όπως τα οιστρογόνα.Υπερβολική έκθεση σ’ αυτές τις ουσίες προκαλεί ορμονική ανισορροπία, στους άνδρες και τις γυναίκες.

Ολική παρεντερική διατροφή [TotalParenteralNutrition (TPN)]

Διατροφή που γίνεται με χορήγηση απαραίτητων θρεπτικών ουσιών, μέσω ενδοφλέβιου καθετήρα.

Παράγοντας μεταγραφής [Transcription factor]

Μια πρωτεΐνη, η οποία δίδει έναρξη, ενισχύει ή εξασθενεί τη μεταγραφή ενός γονιδίου. Οι παράγοντες μεταγραφής μπορεί να ρυθμίσουν το σχηματισμό μιας ειδικής πρωτεΐνης, κωδικοποιημένης από ένα γονίδιο.

Πρωτεΐνη [Protein]

Ένα πολύπλοκο οργανικό μακρομόριο που περιέχει άνθρακα, υδρογόνο, άζωτο, και συνήθως θείο. Μια πρωτεΐνη συνίσταται από αλυσίδες άλφα αμινοξέων διατεταγμένων σε ειδική σειρά. Οι πρωτεΐνες είναι τα απαραίτητα συστατικά όλων των ζώντων κυττάρων και περιλαμβάνουν ουσίες όπως τα ένζυμα, οι ορμόνες, και τα αντισώματα, που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του οργανισμού. Οι πρωτεΐνες είναι αναπόσπαστο στοιχείο της διατροφής των ζώων και του ανθρώπου, καθώς είναι απαραίτητες για την ανάπτυξή τους, την αποκατάσταση των ιστών. Οι πρωτεΐνες μπορεί να προσληφθούν από τρόφιμα, όπως το κρέας, τα ψάρια, τα αυγά, , το γάλα , τα όσπρια, οι σπόροι, οι ξηροί καρποί.

Πρωτεΐνες θερμικού σοκ [Heat shock proteins (HSP)]

Ομάδα πρωτεϊνών που προκαλούνται από θερμικό σοκ. Τα πιο σημαντικά μέλη αυτής της ομάδας πρωτεϊνών είναι μια τάξη λειτουργικά σχετιζόμενων πρωτεϊνών, που συμμετέχουν στο δίπλωμα και το ξεδίπλωμα άλλων πρωτεϊνών έκφρασή τους αυξάνεται όταν τα κύτταρα εκτίθενται σε ανεβασμένες θερμοκρασίες ή άλλης μορφής στρες. 

Σίδηρος (Ferrum, Iron]

Ο σίδηρος είναι ένα βασικό συστατικό της αιμοσφαιρίνης, της μυοσφαιρίνης και των ενζύμων που περιέχουν σίδηρο.
Λειτουργεί ως  μεταφορέας του οξυγόνου και των ηλεκτρονίων, ενώ επιπρόσθετα ενεργεί σαν καταλύτης της οξυγόνωσης, της υδροξυλίωσης και άλλων ζωτκών μεταβολικών λειτουργιών.

Παίζει ζωτικό ρόλο στη μεταφορά και αποθήκευση του οξυγόνου στον οξειδωτικό μεταβολισμό, αλλά και την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό του κυττάρου. 0 σίδηρος μεταφέρεται και αποθηκεύεται ως  ένα συστατικό μιας ποικιλίας σιδηρούχων στοιχείων, αλλά ποτέ ως ελεύθερο κατιόν.                                            

Αν η διαθέσιμη ποσότητα σιδήρου είναι πολύ μικρή (σιδηροπενία) η ανεπαρκής σύνθεση των φυσιολογικά δραστικών σιδηρούχων συστατικών μπορεί να έχει επιβλαβείς συνέπειες στα κύτταρα και τους ιστούς [1]. Η ανεπάρκεια σιδήρου εμφανίζεται όταν η ποσότητα σιδήρου που απορροφάται δεν επαρκεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σώματος.

Η ανεπάρκεια αυτή μπορεί να οφείλεται σε ανεπαρκή πρόσληψη σιδήρου, ελαττωμένη βιοδιαθεσιμότητα του διαιτητικού σιδήρου, αυξημένες απαιτήσεις για σίδηρο, ή σε χρόνια απώλεια αίματος.

Όταν παραταθεί, η ανεπάρκεια σιδήρου οδηγεί σε σιδηροπενική αναιμία. Με την εμφάνιση της         θεραπείας με rHuEPO, έχει περιγραφεί η λειτουργική ανεπάρκεια του σιδήρου. Αυτή αποτελεί την πλέον κοινή αιτία χαμηλής ανταπόκρισης στη θεραπεία με ερυθροποιητίνη (rHuEPO).

Ως λειτουργική ανεπάρκεια σιδήρου ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία η αποδέσμευση του σιδήρου δεν

γίνεται αρκετά γρήγορα ώστε να ανταποκριθεί στο ρυθμό των απαιτήσεων για ερυθροποίηση από το μυελό των οστών, ανεξάρτητα από την επάρκεια των ολικών σωματικών αποθεμάτων σιδήρου.                                                                                                                                                                                                          Η σιδηροπενική αναιμία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα της δημόσιας υγείας, με σημαντική επίδραση στην ψυχολογική και σωματική ανάπτυξη, στη συμπεριφορά και την απόδοση στην εργασία.

Επιδρά σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής και την κοινωνική δραστηριότητα αλλά      συχνά αυτό υποεκτιμάται σε μεγάλο βαθμό, επειδή οι πάσχοντες προσαρμόζονται με βαθμιαία ελάττωση των δραστηριοτήτων τους. Η συνολική επίδραση της αναιμίας είναι έκδηλη μόνο όταν οι ασθενείς παρουσιάσουν βελτίωση και συνειδητοποιήσουν τη διαφορά με την προηγούμενη κατάστασή τους.

Σε αρκετές περιπτώσεις, η ανεπάρκεια σιδήρου είναι δευτεροπαθής μιας υποκείμενης νόσου. Είναι πολύ σημαντικό, εφόσον αυτό είναι εφικτό, πρώτα να προσδιορίζεται και να θεραπεύεται η πρωτοπαθής αιτία. Όμως, ανεξάρτητα από την υποκείμενη διαταραχή, ο ασθενής δεν είναι υποχρεωμένος να υπομένει την επιπλέον επιβάρυνση από την αναιμία. 

0 στόχος της θεραπείας της ανεπάρκειας σιδήρου και της σιδηροπενικής αναιμίας είναι να         παρασχεθεί επαρκής ποσότητα σιδήρου, ώστε να ομαλοποιηθούν τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης και να αναπληρωθούν οι αποθήκες σιδήρου.                                                                                                                             

Σήμερα η αναιμία είναι το πλέον διαδεδομένο διατροφικό πρόβλημα στον κόσμο, προσβάλλοντας περίπου 1,8 εκατομμύρια ανθρώπους (WHO, 1998). Οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς μπορεί να θεραπευτούν με σκευάσματα σιδήρου χορηγούμενα από το στόμα, υπάρχουν όμως υποομάδες στις οποίες η από του στόματος χορήγηση σιδήρου δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει την ανεπάρκεια του σιδήρου, όπως συμβαίνει στις ακόλουθες κλινικές καταστάσεις:

Λειτουργική και απόλυτη ανεπάρκεια σιδήρου σε περίπτωση:

•   Θεραπείας με ερυθροποιητίνη (rHuEPO),όπως για παράδειγμα στη νεφρική αναιμία.

•  Δυσανεξία στη θεραπεία σιδήρου από ίο στόμα.

•  Δυσαπορρόφηση ίου σιδήρου από το στόμα, όπως για παράδειγμα σε γαστρεντερικές επεμβάσεις ή παθήσεις περιλαμβανομένων των φλεγμονωδών παθήσεων.

•  Αποδεδειγμένη μη συμμόρφωση στη θεραπεία σιδήρου από το στόμα.

•   Καταστάσεις με σοβαρή ανεπάρκεια σιδήρου, οι οποίες απαιτούν ταχεία θεραπευτική δράση, όπως για παράδειγμα μετά από εγχείρηση, μετά τον τοκετό, μετά τη γέννηση ή σε αυτόλογη προκατάθεση αίματος.

Σε αυτές τις κλινικές καταστάσεις η ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου είναι η θεραπεία εκλο­γής. Όμως ο κίνδυνος τοπικών και συστηματικών ανεπιθύμητων αντιδράσεων έχει μέχρι τώρα περιορίσει την παρεντερική χρήση του σιδήρου, ιδιαίτερα η εμφάνιση αναφυλακτικών αντιδράσεων μετά από παρεντερική χορήγηση δεξτρανικού σιδήρου (irondextrane),που αναφέρθηκαν από διάφορους συγγραφείς [2].

Αντίθετα ο σουκροζικός σίδηρος (Venofer), ένα σκεύασμα σιδήρου μόνο για ενδοφλέ­βια χορήγηση, αποτελεί εναλλακτική της από του στόματος χορηγούμενης θεραπείας, με καλό προφίλ ασφάλειας. Η χρήση του παρεντερικού αυτού παρασκευάσματος σε χιλιάδες ασθενείς έχει πολύ σπάνια συνοδευτεί από την εμφάνιση αναφυλακτικών αντιδράσεων ή /και άλλων σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών (PSURVenofer®, 1999).

0 σουκροζικός σίδη­ρος διανέμει ταχέως τον σίδηρο στις ενδογενείς σιδηροδεσμευτικές πρωτεΐνες (τρανσφερίνη, φεριτίνη) και τον καθιστά διαθέσιμο για ερυθροποίηση στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα (ΔΕΣ) του ήπατος, του σπληνός και του μυελού των οστών [3].

Βιβλιογραφία

1.Danielson BC, Geisser P, Schneider W. (1990a) Iron therapy with special emphasis on intravenous administration. 1SBN3-85819-223-6

2.Van Wyck DB (1991) Iron dextran in chronic renal failure. Seminars in Dialysis. Vol. 4;112-114

3. Venofer (iron sucrose). Μονογραφίαπροιόντος. GENESIS Pharma SA

Σύνδρομο βραχέος εντέρου [Short bowel syndrome]

Ένα σύνδρομο δυσαπορροφήσεως του εντέρου που δημιουργείται μετά από χειρουργική αφαίρεση μεγάλου τμήματος του λεπτού εντέρου.

Σύνδρομο δυσαπορρόφησης [Mal absorption syndrome]

Νόσος ή κατάσταση που οφείλεται στην κακή απορρόφιση των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων.

Συνιστώμενη Hμερήσια Πρόσληψη [ΣΗΔ] [RecommendedDietaryAllowance(RDA)]

Η Συνιστώμενη Hμερήσια Πρόσληψη [ΣΗΔ] γίνεται από Συμβούλιο του Ιατρικού Ινστιτούτου για τις Τροφές και τη Διατροφή [FoodandNutritionBoardoftheInstituteofMedicine], των ΗΠΑ και είναι το μέσο καθημερινό επίπεδο πρόσληψης ενός θρεπτικού συστατικού, το οποίο είναι επαρκές να ανταποκριθεί στις ανάγκες σχεδόν όλων των υγιών ατόμων σε κάποιο ειδικό στάδιο της ζωής και ομάδα φύλου. .

Συνοδός πρωτεΐνη ή Σαπερόνη [chaperone]

Μια πρωτεΐνη που βοηθάει τη χωρίς ομοιοπολικό δεσμό έκπτυξη/ αναδίπλωση και τη συγκέντρωση/ διασκορπισμό άλλων μικρομοριακών δομών, χωρίς να συμβαίνουν αυτά σ’αυτές τις δομές, όταν οι τελευταίες ασκούν τις φυσιολογικές βιολογικές τους λειτουργίες.

Νευρικές ώσεις [Nerve impulse]

Ηλεκτροχημικά σήματα που μεταβιβάζονται στην κυτταρική μεμβράνη ενός νευρώνα ή μυικού κυττάρου. Ονομάζονται επίσης και δυναμικά ενεργείας.

Υπεροξειδάση δισμουτάση του χαλκού- ψευδαργύρου [Copper, zincsuperoxidedismutase(orCu,ZnSOD)]

Ένα ένζυμο οξειδορεδουκτάσης, που είναι υπεύθυνο για την δύο σταδίων, πολύ γρήγορη αυτοξειδωαναγωγή της πολύ τοξικής ρίζας του υπεροξειδίου προς μοριακό οξυγόνο και υπεροξείδιο του υδρογόνου μέσω εναλλακτικής αναγωγής και οξείδωσης της ενεργού πλευράς του χαλκού [Tainer JA, Getzoff ED, Richardson JS, Richardson DC. Structure and mechanism of copper, zinc superoxide dismutase. Nature. 1983 Nov 17-23;306(5940):284-7].

Υποκυττάρια Οργανίδια [Subcellular organelles]

Ευδιάκριτες, λειτουργικές δομές , που υπάρχουν μέσα στα κύτταρα, π.χ. τα μιτοχόνδρια, ο πυρήνας, η συσκευή του Golgiκαι τα λυσοσωμάτια.

Ψευδάργυρος [ zinc ] .

Ο ψευδάργυρος είναι ένα εύθραυστο λευκοκλύανο μεταλλικό στοιχείο, που καλύπτεται από μια ανθεκτική στη διαύρωση στιβάδα, όταν εκτίθεται στον αέρα και απαντάται στη φύση στα ορυκτά, όπως ο σφαλερίτη [Zn], σμιθσονίτης, κ.α., τα οποία απαντούν στη Σικελία, Αγγλία, Βέλγιο, Ισπανία, Ελλάδα (Λαύριο, Θάσος, Κυκλάδες). Αποτελεί συστατικό διαφόρων κραμάτων όπως ο ορείχαλκος, ο Γερμανικός άργυρος (χαλκός +ψευδάργυρος + νικέλιο. Χρησιμοποιείται στην επιψευδαργύρωση μετάλλων, στα ηλεκτρόδια των μπαταριών. Σύ7μβολοο ψευδαργύρου: Zn Ατομικός αριθμός 30, Ατομικό βάρος: 65.39, Σθένος 2, Σχετική πυκνότητα 7,133, Σημείο τήξης 419.58°C, Σημείο βρασμού 907°C.

Ωχρά κηλίδα [Macula]

Μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του οφθαλμού, στην οποία η όραση είναι οξύτατη. Η ωχρά κηλίδα βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς χιτώνα και ευθύνεται για την κεντρική όραση.