Μεταξύ των ποικίλων παραγόντων που επηρεάζουν τις διαταραχές της ψυχικής διάθεσης είναι οι ελλείψεις μικροδιατροφικών στοιχείων. Η έλλειψη ψευδαργύρου θεωρείται ότι παίζει κρίσιμο ρόλο στην έναρξη και την εξέλιξη των διαταραχών της ψυχικής διάθεσης.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός,Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Χιλιαρχοπούλου Μαρίνα Φαρμακοποιός ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ, Φαρμακογνωσία, Φαρμακευτική Χημεία, Συμπληρώματα Διατροφής, Ιατροτεχνολογικά Σκευάσματα, Κλινική Φαρμακολογία, Οργάνωση και Διοίκηση Φαρμακαποθήκης

Δάφνη Αθηνά Φαρμακοποιός ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Βιοφαρμακευτική, Φαρμακογνωσία, Οργάνωση και Διοίκηση Φαρμακαποθήκης, Οικονομία του Φαρμάκου, Φαρμακευτική Τεχνολογία, Διατροφολογία, Συμπληρωματική Φαρμακολογία

H χαμηλή πρόσληψη ψευδαργύρου μέσω των τροφών σχετίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα κατάθλιψης, τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες [1]. Έχει βρεθεί ότι όσο τα επίπεδα του ψευδαργύρου στον ορό του αίματος εφήβων κοριτσιών είναι χαμηλά, τόσο συχνότερες είναι οι διαταραχές της ψυχικής διάθεσης, περιλαμβανομένης της κατάθλιψης και του άγχους. Η αύξηση των επιπέδων του ψευδαργύρου στον ορό θα μπορούσε  να βελτιώσει τις διαταραχές της ψυχικής διάθεσης σ΄αυτά τα κορίτσια [5]. 

Ο ρόλος του ψευδαργύρου στη μείζονα κατάθλιπτική διαταραχή [major depressive disorder (MDD)],

Σε συγκριτική έρευνα που έγινε μεταξύ 69 ατόμων, πασχόντων από μείζονα καταθλιπτική διαταραχή με ενεργό καταθλιπτικό επεισόδιο , 45 ασθενών με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή σε ύφεση και και 50 ατόμων υγιών μαρτύρων μετρήθηκαν οι συγκεντρώσεις του ψευδαργύρου στον ορό του αίματός τους.

Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας αποκάλυψαν ότι, τα καταθλιπτικά άτομα με καταθλιπτική φάση  είχαν στατιστικά χαμηλότερα επίπεδα ψευδαργύρου, σε σύγκριση προς τους υγιείς μάρτυρες. Στους σε ύφεση όμως καταθλιπτικούς τα επίπεδα του ψευδαργύρου  δεν έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές από τα επίπεδα των υγών μαρτύρων.

Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι στους ασθενείς  που βρίσκονταν σε ύφεση υπήρχαν σημαντικές διαφορές στις συγκεντρώσεις ψευδαργύρου μεταξύ των ασθενών που είχαν δείξει αντίσταση στην φαρμακευτική αντικαταθλιπτική θεραπεία , κατά το προηγούμενο καταθλιπτικό επεισόδιο.

Επίσης οι ασθενείς που βρίσκονταν σε ύφεση επέδειξαν ότι υπήρχε σχέση μεταξύ των επιπέδων του ψευδαργύρου και του μέσου αριθμού καταθλιπτικών επεισοδίων κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους.

Τα επίπεδα των συγκεντρώσεων του ψευδαργύρου δεν είχαν εξάρτηση από τα άτυπα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης, την παρουσία ψυχωτικών συμπτωμάτων ή μελαγχολικού συνδρόμου, την ηλικία, την ηλικία έναρξης της νόσου, τον αριθμό των επεισοδίων κατά τη διάρκεια της ζωής, τη διάρκεια των επεισοδίων/ύφεσης και τη σοβαρότητα της κατάθλιψης που μετρήθηκε με την  κλίμακα Hamilton Rating Scale για την κατάθλιψη (HDRS) και την κλίμακα κατάθλιψης Montgomery-Asberg Depression Rating  Scale (MADRS).

Τα αποτελέσματα της ανωτέρω έρευνας επιβεβαιώνουν τα ευρήματα προηγηθεισών ερευνών, που βεβαιώνουν  ότι, τα καταθλιπτικά επεισόδια συνοδεύονται από χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου στον ορό του αίματος των καταθλιπτικών ασθενών.

Αυτά τα αποτελέσματα μπορεί επίσης να σημαίνουν ότι, οι συγκεντρώσεις του ψευδαργύρου στον ορό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθού ως ένας δείκτης της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής [6].

Ο συμπληρωματικός θεραπευτικός ρόλος του ψευδαργύρου στην κατάθλιψη

Σε συγκριτική έρευνα που έγινε μεταξύ 69 ατόμων, πασχόντων από μείζονα καταθλιπτική διαταραχή με ενεργό καταθλιπτικό επεισόδιο , 45 ασθενών με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή σε ύφεση και και 50 ατόμων υγιών μαρτύρων μετρήθηκαν οι συγκεντρώσεις του ψευδαργύρου στον ορό του αίματός τους.

Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας αποκάλυψαν ότι, τα καταθλιπτικά άτομα με καταθλιπτική φάση  είχαν στατιστικά χαμηλότερα επίπεδα ψευδαργύρου, σε σύγκριση προς τους υγιείς μάρτυρες. Στους σε ύφεση όμως καταθλιπτικούς τα επίπεδα του ψευδαργύρου  δεν έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές από τα επίπεδα των υγιών μαρτύρων.

Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι, στους ασθενείς  που βρίσκονταν σε ύφεση υπήρχαν σημαντικές διαφορές στις συγκεντρώσεις ψευδαργύρου μεταξύ των ασθενών που είχαν δείξει αντίσταση στην φαρμακευτική αντικαταθλιπτική θεραπεία, κατά το προηγούμενο καταθλιπτικό επεισόδιο.

Επίσης οι ασθενείς που βρίσκονταν σε ύφεση επέδειξαν ότι υπήρχε σχέση μεταξύ των επιπέδων του ψευδαργύρου και του μέσου αριθμού καταθλιπτικών επεισοδίων κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους.

Τα επίπεδα των συγκεντρώσεων του ψευδαργύρου δεν είχαν εξάρτηση από τα άτυπα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης, την παρουσία ψυχωτικών συμπτωμάτων ή μελαγχολικού συνδρόμου, την ηλικία, την ηλικία έναρξης της νόσου, τον αριθμό των επεισοδίων κατά τη διάρκεια της ζωής, τη διάρκεια των επεισοδίων/ύφεσης και τη σοβαρότητα της κατάθλιψης που μετρήθηκε με την  κλίμακα Hamilton Rating Scale για την κατάθλιψη (HDRS) και την κλίμακα κατάθλιψης Montgomery-Asberg Depression Rating Scale (MADRS).

Τα αποτελέσματα της ανωτέρω έρευνας επικυρώνουν τα ευρήματα προηγηθεισών ερευνών, που βεβαιώνουν  ότι, τα καταθλιπτικά επεισόδια συνοδεύονται από χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου στον ορό του αίματος των καταθλιπτικών ασθενών σε όλες τις ηλικίες.

Αυτά τα αποτελέσματα μπορεί επίσης να σημαίνουν ότι, οι συγκεντρώσεις του ψευδαργύρου στον ορό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ένας δείκτης της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Επισημαίνεται ότι ο ψευδάργυρος παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην ψυχική και συμπεριφορική λειτουργία, διότι συντηρεί τη φυσιολογική λειτουργία της ενδοκυττάριας αγωγής των σημάτων, την κυτταρική και τη διαμεμβρανική μεταφορά, την πρωτεϊνοσύνθεση και το αντιοξειδωτικό σύστημα [7].

Η έρευνα για την επινόηση καλύτερης θεραπείας της κατάθλιψης είναι συνεχής, στις μέρες μας, αφού τα υπάρχοντα αντικαταθλιπτικά, είτε δεν δρουν, όσον αναμένεται αποτελεσματικά ή δεν δρουν καθόλου και επιπλέον η δράση τους μπορεί να συνοδεύεται και από παρενέργειες ποικίλης σοβαρότητας [8, 9].

Μηχανισμοί αντικαταθλιπτικής δράσης του ψευδαργύρου

Ο ψευδάργυρος, που είναι ένας ανταγωνιστής του γλουταμικού/Ν-μεθυλ-Δ-ασπαρτικού υποδοχέα [glutamate/N-methyl-D-aspartate (NMDA)], επιδεικνύει μια αντικαταθλιπτική συμπεριφορά σε μοντέλα κατάθλιψης πειραματοζώων.

Παρόμοια με τα αντικαταθλιπτικά, ο ψευδάργυρος προκαλεί τη γονιδιακή έκφραση του νευροτροφικού παράγοντα του εγκεφάλου [brain derived neurotrophic factor (BDNF)], ο οποίος  αυξάνει τις ποσότητες του ψευδαργύρου στις νευρικές συνάψεις του ιπποκάμπου.

Κλινικές παρατηρήσεις που έγιναν το 2005 έδειξαν ότι τα χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου που παρατηρούνται στην κατάθλιψη ομαλοποιήθηκαν με μια αποτελεσματική αντικαταθλιπτική αγωγή. 

Επιπλέον, σε μια προκαταρκτική κλινική μελέτη που έγινε το 2005 επιδείχτηκε το όφελος που προκάλεσε η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου στους  ασθενείς που βρίσκονταν σε αντικαταθλιπτική αγωγή.

‘Ολα τα υπάρχοντα δεδομένα δείχνουν το σημαντικό ρόλο που παίζει η διατήρηση της ομοιοστασίας του ψευδαργύρου στην ψυχοπαθολογία και τη θεραπεία της κατάθλιψης και την κλινική αντικαταθλιπτική δυνατότητα αυτού του ιχνοστοιχείου [2].

Ο ψευδάργυρος έχει χορηγηθεί και ως μονοθεραπεία σε καταθλιπτικούς υπέρβαρους ή παχύσαρκους ασθενείς σε δόση 30mg ημερησίως επί 12 εβδομάδες. Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας βρεθήκανε ανεβασμένα σημαντικά τα επίπεδα του ψευδαργύρου στον ορό των ασθενών, καθώς και του BDNF και η δοκιμασία κατάθλιψης Beck έδωσε μειωμένες επιδόσεις, σε σύγκριση με ομάδα καταθλιπτικών ασθενών που δεν πήραν ψευδάργυρο, αλλά εικονικό φάρμακο.

Επιπλέον, παρατηρήθηκε μια σημαντική ανάστροφη συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων του BDNF και τις σοβαρότητας των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, όλων των ασθενών που πήραν ψευδάργυρο.

Το ενδιαφέρον επίσης είναι ότι, βρέθηκε μια θετική συσχέτιση μεταξύ του BDNF του ορού και των επιπέδων του ψευδαργύρου. Με αυτή τη μελέτη αποδείχτηκε ότι η μονοθεραπεία με ψευδάργυρο βελτιώνει τη διάθεση στα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα με κατάθλιψη [3].

Με τις έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα σε ανθρώπους αποδείχτηκε ότι ο ψευδάργυρος μπορεί να ενεργοποιήσει την παραγωγή του BDNF (brain derived neurotrophic factor), που αποτελεί ουσία κλειδί, απαραίτητη για την απόκρουση της κατάθλιψης και διατήρησης ζωντανών των νεύρων [4].

Ο ψευδάργυρος αποτελεί απαραίτητο μεταλλικό ιχνοστοιχείο για την ομαλή λειτουργία περισσοτέρων από 300 ένζύμων και συμμετέχει στη δόμηση περισσοτέρων από 3000 πρωτεϊνών του ανθρωπίνου σώματος.

Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για τη διατήρηση και ομαλή λειτουργία των μυών, των οστών, την παραγωγή ορμονών, την ακεραιότητα της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, την ομαλή λειτουργία του πεπτικού και νευρικού συστήματος.

Οι υψηλότερες ιστικές συγκεντρώσεις ψευδαργύρου παρατηρούνται στο έσω ους, πράγμα που βοηθάει στην διατήρηση της ακουστικής ικανότητας και ισορροπίας.

Ο προστάτης είναι ψευδαργυροβριθές όργανο και γιαυτό η ομοιοστασία του ψευδαργύρου συμβάλλει στην αποτελεσματική γονιμότητα. Ο ψευδάργυρος ευθύνεται για την παραγωγή της τεστοστερόνης, πράγμα που διατηρεί την ερωτική διάθεση και τη λίμπιντο και ενισχύει την ανδρική γονιμότητα. Ο ψευδάργυρος συμμετέχει στη λειτουργία της όσφρησης και της γεύσης.

Η έλλειψη ψευδαργύρου οδηγεί σε ανεπαρκή ανάπτυξη των παιδιών, συμβάλλει στην κακή πέψη, τη γενικευμένη κακουχία και πτώχευση του ανοσοποιητικού συστήματος, που μεταξύ των άλλων συμβάλει και στην ανοσογήρανση.

Εκτός από την ανεπαρκή λήψη ψευδαργύρου δια των τροφών ή την κακή απορρόφηση του ψευδαργύρου, ο ψευδάργυρος αποβάλλεται με τον ιδρώτα επί σοβαρής σωματικής καταπόνησης, όπως η αθλητική προπόνηση. Γιαυτό οι αθλητές κινδυνεύουν να εκδηλώσουν συμπτωματολογία από έλλειψη ή ανεπάρκεια ψευδαργύρου.

Η επάρκεια και ομοιοστασία του ψευδαργύρου συμβάλει στη διατήρηση της καλής ψυχικής διάθεσης. Όπου κριθεί απαραίτητη η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου θα πρέπει να επιλέγεται η πιο ευαπορρόφητη μορφή του, διότι αυτή έχει και τη μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα.
Ο πιο ευαπορρόφητος ψευδάργυρος είναι ο πικολινικός.

Από τα συμπληρώματα διατροφής ψευδαργύρου που κυκλοφορούν, το  Zincobell είναι το πλέον ευαπορρόφητο, καθώς περιέχει σε κάθε κάψουλά του 10mg πικολινικού ψευδαργύρου και 119mg βιταμίνης C, χωρίς άλλα έκδοχα ή χημικά συντηρητικά..
Αρκούν για τις ενήλικες γυναίκες 3 κάψουλες ημερησίως (30mg ψευδαργύρου) και για τους άνδρες 3-4 κάψουλες (30-40 mg ψευδαργύρου).

Η μεγίστη ανεκτή δόση ψευδαργύρου είναι τα 40mg ημερησίως. Υπέρβαση αυτής της δόσης μπορεί να προκαλέσει ναυτία, κακοδιαθεσία. Οι προτεινόμενες μικρές δόσεις μπορεί να συνεχιστούν επί 2-3 μήνες χωρίς τον κίνδυνο ελάττωσης της απορρόφησης του χαλκού και την πρόκληση αναιμίας ή άλλων παρενεργειών.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1. Vashum KP1, McEvoy M2, Milton AH3, McElduff P4, Hure A5, Byles J6, Attia J7. Dietary zinc is associated with a lower incidence of depression: findings from two Australian cohorts. J Affect Disord. 2014 Sep;166:249-57.

2. Nowak G1, Szewczyk B, Pilc A. Zinc and depression. An update. Pharmacol Rep. 2005 Nov-Dec;57(6):713-8.

3. Solati Z, Jazayeri S, Tehrani-Doost M, Mahmoodianfard S, Gohari MR. Zinc monotherapy increases serum brain-derived neurotrophic factor (BDNF) levels and decreases depressive symptoms in overweight or obese subjects: A double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Nutr Neurosci. 2014 Jan 7. 

4. Swardfager W1, Herrmann N, McIntyre RS, Mazereeuw G, Goldberger K, Cha DS, Schwartz Y, Lanctôt KL. Potential roles of zinc in the pathophysiology and treatment of major depressive disorder. Neurosci Biobehav Rev. 2013 Jun;37(5):911-29. doi: 10.1016/j.neubiorev.2013.03.018. Epub 2013 Apr 6.

5. Tahmasebi K, Amani R, Nazari Z, Ahmadi K, Moazzen S, Mostafavi SA. Association of Mood Disorders with Serum Zinc Concentrations in Adolescent Female Students. Biol Trace Elem Res. 2017 Jan 7. doi: 10.1007/s12011-016-0917-7. 

6. Styczeń K1, Sowa-Kućma M2, Siwek M1, Dudek D1, Reczyński W3, Szewczyk B4, Misztak P4,5, Topór-Mądry R6, Opoka W7, Nowak G4,5. The serum zinc concentration as a potential biological marker in patients with major depressive disorder. Metab Brain Dis. 2017 Feb;32(1):97-103. doi: 10.1007/s11011-016-9888-9. Epub 2016 Aug 8.

7. Jung A, Spira D, Steinhagen-Thiessen E, Demuth I, Norman K. Zinc Deficiency Is associated With Depressive Symptoms-Results From the Berlin Aging Study II. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2016 Oct 27. pii: glw218.

8. Freedman LP, Towers TL. DNA binding properties of the vitamin D3 receptor zinc finger region. Mol Endocrinol. 1991;5:1815–1826. [PubMed]

9. Styczeń K1,Sowa-KućmaM2,SiwekM1,DudekD1,ReczyńskiW3,SzewczykB4,MisztakP4,5,Topór-MądryR6,OpokaW7,NowakG4,5. The serum zinc concentration as a potential biological marker in patients with major depressive disorder. Metab Brain Dis. 2017 Feb;32(1):97-103. doi: 10.1007/s11011-016-9888-9. Epub 2016 Aug 8.

 Σημείωση: Το παρόν επιστημονικό άρθρο γράφτηκε για λόγους ενημέρωσης των ιατρών και των λοιπών επιστημόνων υγείας και δεν αποτελεί  μέσο διάγνωσης ή αντιμετώπισης ή πρόληψης ασθενειών, ούτε αποτελεί ιατρική συμβουλή για ασθενείς, από τον συγγραφέα ή τους συγγραφείς του άρθρου. 

Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση. 

Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από  τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση,  παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας 


Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας