Νόσος του Wilson και ψευδάργυρος©

H νόσος του Wilson ή ηπατοφακοειδής εκφύλιση είναι μια σπάνια αυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονομική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από την υπερβολική συσσώρευση χαλκού στο ήπαρ, εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα.

Η νόσος εκδηλώνεται συνήθως μεταξύ των 12 και 23 ετών.

Ο χαλκός είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για την υγιή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και των οστών και συμμετέχει στη δημιουργία της μελανίνης του δέρματος. Ο χαλκός απορροφάται από το έντερο μέσω της διατροφής και το περίσσευμά του αποβάλλεται με τη χολή, που παράγεται στο ήπαρ.

Τα άτομα με τη νόσο του Wilson αδυνατούν να αποβάλουν την περίσσεια του χαλκού και αυτό έχει ως επακόλουθο τη συσσώρευσή του, πράγμα που μπορεί να βάλει τη ζωή σε κίνδυνο.
Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου επιτρέπει τη θεραπεία της και τη διατήρηση της ζωής των πασχόντων.

Κλινική εικόνα
Η νόσος του Wilson συνοδεύεται από μια σειρά σημείων και συμπτωμάτων, που μπορεί να παρασύρουν το γιατρό σε λάθος διάγνωση. Η συμπτωματολογία της νόσου εξαρτάται από το ανατομικό σημείο του σώματος έχει προσβληθεί, συνήθως παρατηρούνται τα κάτωθι:

• Ανορεξία, πονόκοιλος, εύκολη κόπωση
• Ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών)
• Τάση εύκολης δημιουργίας μελανιασμάτων του δέρματος.
• Συσσώρευση υγρών στα πόδια και την κοιλιά.
• Προβλήματα λόγου, κατάποσης και σωματικού συντονισμού.
• Ανεξέλεγκτες κινήσεις ή μυόσπασμος. Ψυχιατρικές εκδηλώσεις, που συνήθως σχετίζονται με τη νευρολογική συμπτωματολογία [1].

Η παραπάνω συμπτωματολογία επιβάλλει την πλήρη ιατρική και εργαστηριακή εξέταση.

Αιτία της νόσου
Η νόσος του Wilson είναι κληρονομική που μεταβιβάζεται με τον αυτοσωμικό υπολειπόμενο χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι για να αναπτυχθεί η νόσος πρέπει να κληρονομήσει το παιδί δύο αντίγραφα του ελαττωματικού γονιδίου από τον κάθε γονέα.

Αν το παιδί κληρονομήσει μόνον ένα ανώμαλο γονίδιο, δεν πρόκειται να εμφανίσει τη νόσο αλλά θεωρείται φορέας και μπορεί να μεταφέρει αυτό το γονίδιο στα παιδιά του [2, 3].

Παράγοντες κινδύνου για να εκδηλωθεί η νόσος

Κινδυνεύει κανείς να εκδηλώσει τη νόσο του Wilson αν και οι δύο γονείς του ή συγγενείς του έχουν διαγνωστεί με αυτή τη νόσο. Η έγκαιρη διάγνωση με γενετικές εξετάσεις αυξάνει δραματικά τη δυνατότητα της επιτυχούς θεραπείας.

Οι επιδημιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι παράγοντας κινδύνου για τη νόσο είναι η πρόσληψη χαλκού-2, που προέρχεται από τους υδραυλικούς χαλκοσωλήνες, η κατάχρηση συμπληρωματικών δισκίων χαλκού, η αυξημένη κατανάλωση κρέατος, η οποία αυξάνει την απορρόφηση του χαλκού [4].

Επιπλοκές της νόσου
Η νόσος του Wilson μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως:

• Κίρρωση του ήπατος. Οφείλεται στη δημιουργία ουλώδους ιστού μέσα στο ήπαρ, καθώς αυτό προσπαθεί να απομακρύνει το συσσωρευμένο χαλκό. Η κίρρωση παρεμποδίζει τη λειτουργία του ήπατος [5].

• Ηπατική ανεπάρκεια, που μπορεί να εκδηλωθεί απότομα (οξεία) ή χρόνια (σταδιακά) μέσα σε λίγα χρόνια. Τελικά οπ ασθενής μπορεί να χρειαστεί μεταμόσχευση του ήπατος [6].

• Επίμονα νευρολογικά προβλήματα, τα οποία μπορεί να βελτιώνονται με τη θεραπεία της νόσου, και άλλοτε να επιμένουν, παρά τη θεραπεία [7].

• Προβλήματα από τους νεφρούς (δημιουργία νεφρολίθων και ανώμαλο αριθμό αμινοξέων , που αποβάλλονται στα ούρα) [8].

• Ψυχολογικά προβλήματα (αλλαγές της προσωπικότητας, κατάθλιψη, διπολική διαταραχή ή ψύχωση) [9].

Η συμπτωματολογία της νόσου πρέπει να κινητοποιήσει αμέσως, οποιονδήποτε γιατρό υποψιαστεί τη νόσο και να παραπέμψει τον ασθενή σε ιατρό με εξειδίκευση στην ηπατολογία.
Τα συμπτώματα και σημεία της νόσου μοιάζουν με αυτά της ηπατίτιδας ή άλλων ηπατοπαθειών.

Τα συμπτώματα μπορεί να μην εκδηλωθούν όλα μαζεμένα, αλλά να εμφανίζονται σταδιακά. Οι αλλαγές της συμπεριφοράς, κιαυτές μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά και να μη τις συνδέσει ο γιατρός με τη νόσο του Wilson.

Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό την κλινική εξέταση και τις εργαστηριακές εξετάσεις του ασθενούς.

Στις εξετάσεις περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
• Εξετάσεις αίματος και ούρων, Γίνονται εξετάσεις λειτουργίας του ήπατος, ελέγχονται τα επίπεδα του χαλκού στο αίμα, και μετρώνται οι συγκεντρώσεις του χαλκού σε ούρα που συλλέγονται όλο το 24ωρο.
• Οφθαλμολογική εξέταση. Αναζητούνται οι δακτύλιοι των χρυσοκαφεοειδών αποχρωματισμών των

Kayser-Fleischer, που δημιουργούνται από τις εναποθέσεις χαλκού στις ίριδες των οφθαλμών [10].

Δημιουργείται επίσης ένα είδος καταρράκτη που λέγεται καταρράκτης όπως ο ανθός του ηλιοτροπίου, που είναι ορατός και με γυυμνό μάτι από τον εξεταστή.

• Γίνεται ηπατική βιοψία μέσω βελόνας που εισάγεται μέσω του κοιλιακού τοιχώματος στο ήπαρ και συλλέγεται δείγμα ηπατικού ιστού, που αποστέλλεται για ιστολογική εξέταση, αναζήτησης χαλκού.

• Γίνεται γενετικός έλεγχος και αναζητούνται οι γενετικές μεταλλάξεις που προκάλεσαν τη νόσο και ερευνάται το οικογενειακό δένδρο του ασθενούς.

Θεραπευτική αντιμετώπιση
Μπορεί να χορηγηθούν χηλικοί παράγοντες δηλαδή ουσίες που δεσμεύουν και απομακρύνουν το χαλκό στην κυκλοφορία του αίματος και από κεί ο χαλκός φιλτράρεται και αποβάλλεται δια των νεφρών.

Η θεραπεία που εφαρμόζεται σ’αυτές τις περιπτώσεις στοχεύει στην αποτροπή της συγκέντρωσης του χαλκού στο ήπαρ. Σε περίπτωση ηπατικής βλάβης θεραπευτική λύση είναι η μεταμόσχευση του ήπατος.

Τα συνηθέστερα φάρμακα που χορηγούνται στη νόσο του Wilson είναι:
• Πενικιλλαμίνη (Cuprimine, Depen). Χηλικός παράγοντας που μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες, όπως δερματικά προβλήματα, καταστολή του μυελού των οστών και επιδείνωση των νευρολογικών συμπτωμάτων [11].

• Τριεντίνη (Syprine). Δρά όπως η Πενικιλλαμίνη , αλλά με λιγότερες παρενέργειες, χωρίς να καταργεί τον κίνδυνο επιδείνωσης των νευρολογικών συμπτωμάτων [12].

• Ψευδάργυρος. Η νόσος του Wilson εξελίσσεται ταχέως και καταλήγει στο μοιραίο, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Οι ηπιότερες μορφές της νόσου αντιμετωπίζονται με D-penicillamine, ψευδάργυρο ή και τα δύο. Η χορήγηση ψευδαργύρου ως μονοθεραπεία είναι αποτελεσματική, όσον αφορά την την ήπια ηπατοπάθεια, τόσον ως θεραπεία έναρξης, όσο και συντήρησης [13].

Ο Πικολινικός ψευδάργυρος [Zincobell], προλαβαίνει την απορρόφηση του χαλκού των τροφών ή το χαλκό άλλης εξωγενούς προέλευσης.
Ο ασθενής πρέπει να αποφεύγει τις πλούσιες σε χαλκό τροφές (συκώτι, στρείδια, μανιτάρια, καρύδια, , σοκολάτα). Επίσης πρέπει να μην πίνει νερό που διέρχεται από χαλκοσωλήνες και να αποφεύγει την υπερβολική κατανάλωση κρέατος.

Η επιλογή του Zincobell γίνεται διότι είναι ένα διατροφικό συμπλήρωμα, η κάθε κάψουλα του οποίου, περιέχει 10mg πικολινικού ψευδαργύρου και 119mg βιταμίνης C. O πικολινικός ψευδάργυρος είναι η πιο ευαπορρόφητη μορφή ψευδαργύρου, του οποίου η απορροφητικότητα από το λεπτό έντερο ενισχίεται ακόμη περισσότερο από τη βιταμίνη C. Χορηγούνται ημερησίως 20-40mg Ζincobell και μετρώνται κάθε εβδομάδα τα επίπεδα του ψευδαργύρου και του χαλκού στον ορό του αίματος των ασθενών.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1. Lappas AS1,2, Jan F1. Unusual psychotic presentation after discontinuation of treatment in a patient with Wilson's disease: a case report. Clin Schizophr Relat Psychoses. 2016 Dec 20.

2.Sintusek P, Chongsrisawat V, Poovorawan Y. Wilson's Disease in Thai Children between 2000 and 2012 at King Chulalongkorn Memorial Hospital. J Med Assoc Thai. 2016 Feb;99(2):182-7.

3.Karwowska K1, Skrzypek J2, Chabik G3, Członkowska A4, Zaborowska M5, Wawrzyniak S5. [Wilson's disease - a case report]. Pol Merkur Lekarski. 2016 Jan;40(235):28-31.

4.Brewer GJ. Copper-2 Ingestion, Plus Increased Meat Eating Leading to Increased Copper Absorption, Are MajorFactors Behind the Current Epidemic of Alzheimer's Disease.Nutrients. 2015 Dec 2;7(12):10053-64. doi: 10.3390/nu7125513. Review. Erratum in: Nutrients. 2016;8(4). pii: E194. doi: 10.3390/nu8040194.

5. Lin L, Wang D, Ding N, Zheng C. Hepatic Manifestations in Wilson's Disease: Report of 110 Cases. Hepatogastroenterology. 2015 May;62(139):657-60.

6. Rustom N, Bost M, Cour-Andlauer F, Lachaux A, Brunet AS, Boillot O, Bordet F, Valla F, Richard N, Javouhey E. Effect of molecular adsorbents recirculating system treatment in children with acute liver failurecaused by Wilson disease. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014 Feb;58(2):160-4. doi: 10.1097/MPG.0b013e3182a853a3.

7. Laurencin C, Brunet AS, Dumortier J, Lion-Francois L, Thobois S, Mabrut JY, Dubois R, Woimant F, Poujois A, Guillaud O, Lachaux A, Broussolle E. Liver Transplantation in Wilson's Disease with Neurological Impairment: Evaluation in 4 Patients.Eur Neurol. 2016 Nov 19;77(1-2):5-15.

8. Azizi E, Eshel G, Aladjem M. Hypercalciuria and nephrolithiasis as a presenting sign in Wilson disease. Eur J Pediatr. 1989 Apr;148(6):548-9.

9. Zimbrean PC, Schilsky ML. Psychiatric aspects of Wilson disease: a review.

Gen Hosp Psychiatry. 2014 Jan-Feb;36(1):53-62. doi: 10.1016/j.genhosppsych.2013.08.007.

10. Krstić D, Antonijević J, Špirić Ž. Atypical case of Wilson's disease with psychotic onset, low 24 hour urine copper and the absence of Kayser-Fleischer rings. Vojnosanit Pregl. 2014 Dec;71(12):1155-8.

11. Chen D, Zhou X, Hou H, Feng L, Liu J, Liang Y, Lin X, Zhang J, Wu C, Liang X, Pei Z, Li X. Clinical efficacy of combined sodium dimercaptopropanesulfonate and zinc treatment in neurologicalWilson's disease with D-penicillamine treatment failure. Ther Adv Neurol Disord. 2016 Jul;9(4):310-6. doi: 10.1177/1756285616641598.

12. Tremmel R, Uhl P, Helm F, Wupperfeld D, Sauter M, Mier W, Stremmel W, Hofhaus G, Fricker G. Delivery of Copper-chelating Trientine (TETA) to the central nervous system by surface modified liposomes. Int J Pharm. 2016 Oct 15;512(1):87-95. doi: 10.1016/j.ijpharm.2016.08.040.

13. Ranucci G, Di Dato F, Spagnuolo MI, Vajro P, Iorio R. Zinc monotherapy is effective in Wilson's disease patients with mild liver disease diagnosed in childhood: a retrospective study. Orphanet J Rare Dis. 2014 Mar 25;9:41. doi: 10.1186/1750-1172-9-41.

Σημείωση: Το παρόν επιστημονικό άρθρο γράφτηκε για λόγους ενημέρωσης των ιατρών και των λοιπών επιστημόνων υγείας και δεν αποτελεί μέσο διάγνωσης ή αντιμετώπισης ή πρόληψης ασθενειών, ούτε αποτελεί ιατρική συμβουλή για ασθενείς, από τον συγγραφέα ή τους συγγραφείς του άρθρου.

Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.

Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας

Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.