Ο ψευδάργυρος (Zn) είναι απαραίτητος για την ανθρώπινη υγεία και παίζει ρόλο στη γονιδιακή έκφραση, την κυτταρική διαίρεση και ανάπτυξη και σε μια ποικιλία ενζύμων που εμπλέκονται στην ανοσοποιητική και αναπαραγωγική λειτουργία.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Iατρικόε ερευνητής και συγγραφέας Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Η έλλειψη ψευδαργύρου στους ανθρώπους είναι αρκετά διαδεδομένη, επηρεάζοντας πάνω από δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους[1].

Η διατροφική ανεπάρκεια ψευδαργύρου είναι ευρέως διαδεδομένη σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες. Πολλά δεδομένα υποστηρίζουν την πεποίθηση ότι ο κύριος παράγοντας που σχετίζεται με την έλλειψη ψευδαργύρου φαίνεται να είναι η ανεπαρκής διατροφική πρόσληψη ψευδαργύρου, η οποία  επηρεάζεται με τη σειρά της από άλλους αρκετούς εγγενείς και εξωγενείς παράγοντες[2].

Είναι αναγνωρισμένο πλέον ότι ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για όλους τους οργανισμούς και παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την ακεραιότητα του ανοσοποιητικού συστήματος επηρεάζοντας, τόσο την έμφυτη (κύτταρα Τ, ΝΚ και ΝΚΤ), όσο και την προσαρμοστική (αντι/προφλεγμονώδη παραγωγή κυτοκίνης ) ανοσία[3].

Ο ψευδάργυρος απαιτείται για τη σύνθεση DNA, τη μεταγραφή RNA, την κυτταρική διαίρεση και ενεργοποίηση [4].

Ο ψευδάργυρος έχει επίσης σημαντικό ρόλο ως «σήμα ψευδάργυρου» επειδή επηρεάζει τη μεταγωγή σήματος για τις λειτουργίες των κυττάρων του ανοσοποιητικού[5,6].

Όλες αυτές οι επιδράσεις έχουν εντοπιστεί σε πειραματόζωα και ανθρώπους, όπου μια αλλοιωμένη κατάσταση ψευδάργυρου μπορεί να επηρεάσει την ανοσοϊκανότητα [7].

Η έλλειψη ψευδαργύρου σε συνδυασμό με την αλλοιωμένη ανοσοαπόκριση, όπως συμβαίνει κατά τη γήρανση, οδηγεί σε αυξημένη ευαισθησία για ορισμένες ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία[8].

Η έλλειψη του ψευδαργύρου μπορεί να επηρεάσει τη σωματική ανάπτυξη των παιδιών και να αυξήσει τον κίνδυνο αρκετών λοιμώξεων[9].

Σχέση ψευδαργύρου και θυρεοειδούς αδένα

 Έχουν γίνει πολλές μελέτες σχετικά με τα επίπεδα Zn και θυρεοειδικών ορμονών. Τόσοn ο υποθυρεοειδισμός, όσο και ο υπερθυρεοειδισμός σχετίζονται με χαμηλές συγκεντρώσεις Zn [10].

Τα χαμηλά επίπεδα Zn πιστεύεται ότι σχετίζονται με τον υποθυρεοειδισμό και τα υψηλά επίπεδα Zn με τον υπερθυρεοειδισμό[11].

Μια μελέτη βρήκε σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ των αυτοαντισωμάτων του θυρεοειδούς και του Zn σε αυτοάνοσους ασθενείς του θυρεοειδούς[12].

Ο Zn μπορεί επίσης να επηρεάσει τον όγκο του θυρεοειδούς. Ο όγκος του θυρεοειδούς συσχετίστηκε θετικά με τη συγκέντρωση Zn[13].

Οι συγκεντρώσεις Zn στον ορό μειώνονται σημαντικά σε πολλούς κακοήθεις όγκους[14].

συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του θυρεοειδούς. Τα επίπεδα Zn στο θυλακιώδες καρκίνωμα του θυρεοειδούς και στο ωοθυλακικό καρκίνωμα είναι χαμηλότερα στα άτομα που πάσχουν, συγκριτικά με υγιή άτομα [15].

Οι αλλαγές των επιπέδων των  ιχνοστοιχείων στον ορό του αίματος και στους ιστούς του θυρεοειδούς μπορεί να σχετίζονται με την παθογένεση του καρκίνου του θυρεοειδούς.

Ο Zn είναι απαραίτητος για τον μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών και έχει πιθανή σχέση με τον καρκίνο. Ως εκ τούτου, είναι κρίσιμο να αξιολογηθούν οι ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών για τη βελτιστοποίηση της στοχευμένης διατροφικής θεραπείας για ασθενείς με καρκίνο του θυρεοειδούς.

Το διαιτητικό συμπλήρωμα Zn, που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για την αποκατάσταση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού, βελτιώνει επίσης τη λειτουργία του θυρεοειδούς, όπως τα μειωμένα επίπεδα TSH. Σε σύγκριση με την εφάπαξ εφαρμογή του λιθίου (Li), η εφαρμογή του Li και του Zn δημιουργεί υψηλότερα επίπεδα Τ3 και Τ4, υποδηλώνοντας ότι ο Zn έχει ρυθμιστική επίδραση στις ορμόνες του θυρεοειδούς.

Ως εκ τούτου, ο Zn έχει κάποια πιθανή προστατευτική δράση για την ανακούφιση των αλλαγών στη λειτουργία του θυρεοειδούς μετά από συμπληρωματική χορήγηση λιθίου[16].

Αρκετές μελέτες υποδηλώνουν τη χρησιμότητα της συμπληρωματικής χορήγησης  ψευδαργύρου στην πρόληψη ή/και τη θεραπεία ασθενειών που σχετίζονται με  έλλειψη ή ανεπάρκεια ψευδαργύρου[17]. Στα άτομα με υποθυρεοειδισμό και υπερθυρεοειδισμό πρέπει να μετρώνται τα επίπεδα των συγκεντρώσεων ψευδαργύρου. Επίσης  στα άτομα με υποθυρεοειδισμό, υπερθυρεοειδισμό και αυτοάνοση νόσο τιυ θυρεοειδούς πρέπει να μετρώνται συχνά τα επίπεδα συγκέντρωσης ψευδαργύρου στον ορό του αίματος.

Οι φυσιολογικές τιμές του ψευδαργύρου στο αίμα εξαρτώνται από τη μονάδα μέτρησής του και την ηλικία των ασθενών, αλλά γενικά κυμαίνονται σε συγκεκριμένα εύρη. Συνήθως, οι τιμές του ψευδαργύρου μετρώνται σε μικρογραμμάρια ανά δεκατόλιτρο (μg/dL) ή μικρογραμμομόρια ανά λίτρο (μmol/L). Οι φυσιολογικές τιμές του ψευδαργύρου είναι:

Ενήλικες: Τα επίπεδα ψευδαργύρου στον ορό ή στο πλάσμα χρησιμοποιούνται τυπικά στην κλινική πρακτική για την αξιολόγηση της κατάστασης ψευδάργυρου. Σε υγιή άτομα, η ποσότητα ψευδαργύρου στον ορό ή στο πλάσμα είναι 80 έως 120 mcg/dL (12 έως 18 mcmol/L)[18].

Τα επίπεδα ψευδαργύρου στον ορό κάτω από 70 mcg/dL στις γυναίκες και 74 mcg/dL στους άνδρες υποδηλώνουν έλλειψη  ψευδαργύρου. 

Παιδιά: Οι τιμές μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Συνήθως, οι φυσιολογικές τιμές για παιδιά βρίσκονται σε παρόμοιο εύρος με τους ενήλικες, αλλά οι ακριβείς τιμές εξαρτώνται από το εργαστήριο και τις συνθήκες μέτρησης.

Επιπλέον παράγοντες: Οι τιμές μπορεί να επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, όπως η διατροφή, η λήψη συμπληρωμάτων ψευδαργύρου, η παρουσία φλεγμονής ή άλλές ιατρικές καταστάσεις. Σε περιπτώσεις έλλειψης ψευδαργύρου, οι τιμές πέφτουν κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα, ενώ υψηλότερες τιμές μπορεί να υποδεικνύουν υπερβολική λήψη ή άλλες μεταβολικές διαταραχές.

Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση του ψευδαργύρου σε διάφορες ηλικίες[19]

Στα ενήλικα άτομα, που πάσχουν από νόσους του θυρεοειδούς πάντοτε, μεταξύ των άλλων εργαστηριακών εξετάσεων πρέπει να μετρώνται και τα επίπεδα συγκέντρωσης του ψευδαργύρου στον ορό του αίματος. Όπου υπάρχει  ανάγκη χορήγησης ψευδαργύρου μπορεί να χορηγηθούν κάψουλες του συμπληρώματος διατροφής Zincobell.

Kάθε καψουλα του Zincobell περιέχει 10mg πικολινικού ψευδαργύρου, που είναι η πιο ευαπορρόφητη, από το έντερο, μορφή ψευδαργύρου και 119mg βιταμίνης C, η οποία ενισχύει την απορροφητικότητα του ψευδαργύρου. H μεγίστη ημερήσια δόση ψευδαργύρου είναι τα 40mg.

Βλέπε επίσης:Η σχέση της λειτουργίας του θυρεοειδούς, της κατανάλωσης οινoπνεύματος και του ψευδαργύρου©

ΕΜΒΟΕΣ ΤΩΝ ΑΥΤΙΩΝ: Σχέση των εμβοών με την έλλειψη ψευδαργύρου, τις διαταραχές του θυρεοειδούς και τη βιταμίνη Β12©

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Prasad AS. Zinc in human health: effect of zinc on immune cells. Mol Med. 2008;14:353–357.

2.Gibson RS, Hess SY, Hotz C, Brown KH. Indicators of zinc status at the population level: a review of the evidence. Br J Nutr. 2008;99:S14–S23.

3.Haase H, Mocchegiani E, Rink L. Correlation between zinc status and immune function in the elderly. Biogerontology. 2006;7:421–428.

4.Prasad AS. Zinc: Mechanisms of Host Defense. J Nutr. 2007;137:1345–1349. καθώς και για την πρόληψη της απόπτωσης[5]

5.Prasad AS. Zinc: Mechanisms of Host Defense. J Nutr. 2007;137:1345–1349.

6.Haase H, Rink L. Functional significance of zinc-related signalling pathways in immune cells. Annu Rev Nutr. 2009;29:133–152.

7.Mocchegiani E, Malavolta M, Muti E, Costarelli L, Cipriano C, Piacenza F, Tesei S, Giacconi R, Lattanzio F. Zinc, metallothioneins and longevity: interrelationships with niacin and selenium. Curr Pharm Des. 2008;14:2719–2732. 

8.Prasad AS. Impact of the discovery of human zinc deficiency on health. J Am Coll Nutr. 2009;28:257–265.

9.Schomburg L. Selenium, selenoproteins and the thyroid gland: interactions in health and disease. Nat Rev Endocrinol (2011) 8(3):160–71.

10.Betsy A, Binitha M, Sarita S. Zinc deficiency associated with hypothyroidism: an overlooked cause of severe alopecia. Int J Trichol (2013) 5(1):40–2.

11.Ertek S, Cicero AF, Caglar O, Erdogan G. Relationship between serum zinc levels, thyroid hormones and thyroid volume following successful iodine supplementation. Hormones (Athens) (2010) 9(3):263–8.

12.Gumulec J, Masarik M, Adam V, Eckschlager T, Provaznik I, Kizek R. Serum and tissue zinc in epithelial malignancies: A meta-analysis. PloS One (2014) 9(6):e99790.

13.Kudabayeva KI, Koshmaganbetova GK, Mickuviene N, Skalnaya MG, Tinkov AA, Skalny AV. Hair trace elements are associated with increased thyroid volume in schoolchildren with goiter. Biol Trace Elem Res (2016) 174(2):261–6.

14.Baltaci AK, Dundar TK, Aksoy F, Mogulkoc R. Changes in the serum levels of trace elements before and after the operation in thyroid cancer patients. Biol Trace Elem Res (2017) 175(1):57–64.

15.Al-Sayer H, Mathew TC, Asfar S, Khourshed M, Al-Bader A, Behbehani A, et al. Serum changes in trace elements during thyroid cancers. Mol Cell Biochem (2004) 260(1-2):1–5.

16.Pathak R, Pathak A. Effectiveness of zinc supplementation on lithium-induced alterations in thyroid functions. Biol Trace Elem Res (2021) 199(6):2266–71.

17.Haase H, Rink L. The immune system and the impact of zinc during aging. Immun Ageing. 2009;6:9–15.

18.Ryu M-S, Aydemir TB. Zinc. In: Marriott BP, Birt DF, Stallings VA, Yates AA, eds. Present Knowledge in Nutrition. 11th ed. Cambridge, Massachusetts: Wiley-Blackwell; 2020:393-408

19.Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc Washington, DC: National Academy Press; 2001.