Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τη διατήρηση της ζωής των έμβίων όντων. Όταν απουσιάζει ο ψευδάργυρος καταργείται η φυσιολογική κυτταρική ανάπτυξη και τελικά τα ζώα που έχουν έλλειψη ψευδαργύρου πεθαίνουν.

Από την άλλη πλευρά η υπεραφθονία ψευδαργύρου σε έναν οργανισμό, όπως αυτό συμβαίνει, όταν προσλαμβάνεται μεγάλη ποσότητα ψευδαργύρου σε μια δηλητηρίαση από ψευδάργυρο, παρεμποδίζει τα κύτταρα να λειτουργήσουν φυσιολογικά και έτσι το ζώο καταλήγει στο θάνατο.

Η φύση λοιπόν φροντίζει να υπάρχει ισορροπία ψευδαργύρου στα κύτταρα. Η φύση φροντίζει ούτε να λείπει, ούτε να αφθονεί ο ψευδάργυρος και έτσι οι ζωικοί οργανισμοί να εξασφαλίζουν την ιδανική τους ανάπτυξη.

Ο ψευδάργυρος παίζει κρίσιμο ρόλο στην ομοιοστασία των κυττάρων. Έχει υπολογιστεί ότι το 1/3 όλων των πρωτεϊνών περιέχουν ψευδάργυρο και αυτές οι πρωτεΐνες ονομάζονται δάκτυλοι ψευδαργύρου [zinc fingers]. Οι δάκτυλοι ψευδαργύρου είναι πρωτεΐνες, των οποίων η δομή σταθεροποιείται από ιόντα ψευδαργύρου και οι δομές τους μοιάζουν με δακτύλους.

Οι δάκτυλοι ψευδαργύρου προσδένονται στο DNA συνήθως ως μεταγραφικοί παράγοντες. Περισσότερα

από 300 ένζυμα των θηλαστικών ζώων περιέχουν ψευδάργυρο.

Χωρίς τον ψευδάργυρο αυτά τα ενζυματικά συστήματα αδυνατούν να εκτελέσουν τη φυσιολογική τους λειτουργία [1].

Εν μέρει, αυτό αποτελεί αιτία θανάτου των ζώων, όταν το σώμα τους δεν διαθέτει αρκετό ψευδάργυρο. Από την άλλη πλευρά, όταν τα κύτταρα των ζώων εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες ψευδαργύρου, αυτοί οι κυτταρικοί μηχανισμοί δεν λειτουργούν επίσης κανονικά και τα ζώα αρρωσταίνουν.

Ιδιαίτερη ευαισθησία προς τον ψευδάργυρο έχουν τα ψάρια, τα οποία πεθαίνουν, όταν στο νερό υπάρχει μεγάλη ποσότητα ψευδαργύρου [2].

 Ο ρόλος της όσφρησης και της γεύσης στη διατήρηση της ζωής

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Η ζωή εξασφαλίζεται λόγω της δυνατότητας των ζώων να τρώγουν κατάλληλες τροφές. Κρίσιμες για την επιλογή της κατάλληλης τροφής από τα ζώα είναι η ανάπτυξη της όσφρησης και της γεύσης.

Για την ομαλή λειτουργία της όσφρησης και της γεύσης είναι απαραίτητη η παρουσία και ομαλή λειτουργία του ενζύμου της καρβονικής ανυδράσης. Αυτό το ένζυμο είναι ένα μεταλλοένζυμο, διότι περιέχει ψευδάργυρο [3].

Ο οσφρητικός βολβός προσλαμβένει τις πληροφορίες για τις οσμές από το οσφρητικό επιθήλιο του ρινικού βλεννογόνου, οι οποίες στη συνέχεια μεταβιβάζονται στον οσφρητικό φλοιό του εγκεφάλου. Η ανάπτυξη και ωρίμανση των ενδιάμεσων νευρώνων του οσφρητικού βολβού εξαρταται από τον παράγοντα ομοιοπεριοχής δακτύλου ψευδαργύρου TSHZ1 [teashirt zinc finger family member 1 (TSHZ1)] [4].

Αν ένα άτομο έχει έλλειψη ψευδαργύρου η καρβονική ανυδράση δεν λειτουργεί ομαλά ή παράγεται σε ανεπαρκείς ποσότητες. Αυτό έχει ως επακόλουθο το ζώο να χάσει ή να έχει εξασθενημένη την αίσθηση της όσφρησης και της γεύσης. Αυτός ο μηχανισμός που ελέγχει την ικανότητα και την επιθυμία λήψης τροφής, μπορεί να οδηγήσει το ζώο στο θάνατο, αφού το ζώο, μη επιθυμώντας να φάει, πεθαίνει από ασιτία.

Η καρβονική ανυδράση λειτουργεί στις αισθήσεις της όσφρησης και της γεύσης ως αυξητικός παράγοντας, ο οποιος διεγείρει τα βλαστοκύτταρα να προκαλέσουν  την παραγωγή των κυττάρων που διατηρούν τη λειτουργία της όσφρησης και της γεύσης. Επίσης η καρβονική ανυδράση παίζει ρόλο στον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο ή την απόπτωση των κυττάρων [3].

Έχει περιγραφεί μια διαταραχή της όσφρησης και γεύσης σε ασθενείς με ελαττωμένη έκκριση γουστίνης/καρβονικής ανυδράσης στο παρωτιδικό σίελό τους, που συνοδευόταν από απώλεια της γεύσης [υπογευσία] και της όσφρησης [υποσμία] και παραμόρφωση της γεύσης [δυσγευσία] και της όσφρησης [δυσοσμία].

Επειδή η γουστίνη/καρβονική ανυδράση είναι ένα ψευδαργυροεξαρτώμενο ένζυμο η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου από το στόμα μπορεί να διεγείρει τη σύνθεση της γουστίνης/καρβονικής ανυδράσης και αποκαταστήσει την ομαλή λειτουργία της όσφρησης και της γεύσης.

Άλλοι όμως ασθενείς δεν ευεργετούνται από τη συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου. Σε όσους προκαλείται βελτίωση της όσφρησης και της γεύσης μετά την από του στόματος χορήγηση του ψευδαργύρου, αυτό πιθανόν σχετίζεται στη διέγερση του γονιδίου, από τον ψευδάργυρο, που ευθύνεται για τη σύνθεση/έκκριση της γουστίνης/καρβονικής ανυδράσης.

Όσοι δεν ανταποκρίνονται στη θεραπευτική χορήγηση ψευδαργύρου, αυτό αποδίδεται σε διάφορους πιθανούς λόγους, όπως η αντίσταση στον ψευδάργυρο, η σιαλυλοποίηση της γουστίνης/καρβονικής ανυδράσης [σιαλυλοποίηση: η εισαγωγή μιας σιαλυλομάδας μέσα σε ένα μόριο]. Το Σιαλύλιο είναι αυτό που ανήκει στο σιαλικό οξύ και μπορεί να την καταστήσει λειτουργικά αδρανή τη γουστίνη/καρβονικής ανυδράση].

Η γουστίνη/καρβονική ανυδράση είναι τροφικός παράγοντας που προάγει την αύξηση και ανάπτυξη των γευστικών καλύκων, μέσω της δράσης της επί των βλαστικών κυττάρων των γευστικών καλύκων [5].

Όσο λοιπόν λιγότερος ψευδάργυρος υπάρχει σε έναν οργανισμό, τόσο περισσότερο αυξάνει η απόπτωση και τα κύτταρα πεθαίνουν με ανώμαλο τρόπο. Όταν ο ψευδάργυρος υπεραφθονεί και πάλι τροποποιείται η απόπτωση και τα κύτταρα πεθαίνουν για διάφορους μεταβολικούς λόγους.

Συνεπώς ο ψευδάργυρος μαζί με άλλες ουσίες και χημικές ενώσεις συμμετέχει στον έλεγχο των διαδικασιών μέσω των οποίων επιτελείται η απόπτωση.

Είναι γνωστόν επίσης ότι ο ψευδάργυρος είναι ένα φυσιολογικό μιτωγόνο (πυροδοτεί την κυτταρική διαίρεση, τη μίτωση), που προκαλεί την ανάπτυξη και ωρίμανση των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, ιδιαίτερα όταν ο οργανισμός προσβάλλεται από κάποιον ιό ή άλλο μικρόβιο. Ο ψευδάργυρος επίσης αυξάνει την αντίσταση του οργανισμού προς τα μικρόβια ή τους ιούς, αδρανοποιώντας τους ιούς [6].

Γιαυτό το λόγο ο ψευδάργυρος έχει χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά κατά της ανάπτυξης ιών, όπως π.χ. για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος. Η θεραπευτική χορήγηση του ψευδαργύρου, σ΄αυτές τις περιπτώσεις γίνεται από το στόμα, επιλέγοντας την πλέον ευαπορρόφητη μορφή του, όπως ο πικολινικός ψευδάργυρος με βιταμίνη C [Zincobell].

Όταν ο ψευδάργυρος λαμβάνεται από το στόμα απορροφάται και μεταβολίζεται στο γαστρεντερικό σύστημα και διανέμεται σε όλους τους ιστούς του σώματος με φυσιολογικό τρόπο.

Δεν συνιστάται η χρησιμοποίηση ρινικού σπρέϊ ψευδαργύρου διότι καταστρέφεται η όσφρηση. 

Μερικές μορφές ψευδαργύρου έχουν χρησιμοποιηθεί υπό μορφή ρινικού σπρέϊ με το σκεπτικό ότι μέσω των αιμοφόρων αγγείων του ρινικού βλεννογόνου μπορεί να απορροφηθεί οποιαδήποτε ουσία από τα αιμοφόρα αγγεία του ρινικού βλεννογόνου και να οδηγηθεί προς μεταβολισμό καλά και γρήγορα.

Με αυτό τον τρόπο ο ψευδάργυρος απορροφάται εύκολα από το ρινικό βλεννογόνο, διότι δεν παρεμβάλλονται τα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου, μέσω των οποίων απορροφάται ο ψευδάργυρος.

Παρά τούτο, τα κύτταρα του οσφρητικού επιθηλίου που υπάρχουν στο ρινικό βλεννογόνο, για να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν κανονικά τα βλαστοκύτταρά τους απαιτούνται τα κάτωθι:

1. Τη λειτουργία του ψευδαργυροεξαρτώμενου ενζύμου της καρβονικής ανυδράσης VI,
2. Τη δράση του ψευδαργύρου επί του ελέγχου της κυτταρικής αύξησης και του κυτταρικού θανάτου και
3. Την τοπική απορρόφηση του ψευδαργύρου από τα αιμοφόρα αγγεία του ρινικού βλεννογόνου.

Επειδή μερικά κύτταρα του οσφρητικού επιθηλίου ζουν και πεθαίνουν επί καθημερινής βάσεως, η παρουσία του ψευδαργύρου είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της φυσιολογικής κυτταρικής δραστηριότητας και τη διατήρηση της φυσιολογικής όσφρησης.

Παρά τούτο, σε περίπτωση εισαγωγής υπερβολικής ποσότητας ψευδαργύρου, κατευθείαν μέσα στη μύτη, ο ψευδάργυρος θα μπορούσε να διαταράξει την ισορροπία μεταξύ της κυτταρικής ανάπτυξης και του κυτταρικού θανάτου, στρέφοντας την ισορροπία προς το θάνατο υπερβολικού αριθμού οσφρητικών κυττάρων (αύξηση της απόπτωσης) και συνεπώς την απώλεια της όσφρησης.

Η υπερβολική τοπική συσσώρευση ψευδαργύρου στη ρινική κοιλότητα θα μπορούσε να προκαλέσει άμεσο τοξικό αποτέλεσμα, καταστρέφοντας το οσφρητικό επιθήλιο. Έτσι εξηγείται η απώλεια της όσφρησης των ατόμων που χρησιμοποιούν ρινικά σπρεϊ θεικού ψευδαργύρου για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος.

Γιαυτό το λόγω συνιστάται η αποφυγή της χρήσης τους. Μόνον παίρνοντας από το στόμα συμπληρωματικά ψευδάργυρο και σε σωστή δόση και σε δόση που δεν ξεπερνάει τα 40mg ψευδαργύρου ημερησίως μπορεί να καταπολεμήσει κανείς τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος και να προστατεύσει την όσφρηση και τη γεύση του [8].

Βιβλιογραφία

1. Malhotra A1, Dhawan DK2. Current view of zinc as a hepatoprotective agent in conditions of chlorpyrifos induced toxicity. Pestic Biochem Physiol. 2014 Jun;112:1-6.

2. Wang Z1, Kwok KW2, Lui GC3, Zhou GJ4, Lee JS5, Lam MH6, Leung KM7.The difference between temperate and tropical saltwater species' acute sensitivity to chemicals is relatively small. Chemosphere. 2014 Jun;105:31-43. doi: 10.1016/j.chemosphere.2013.10.066. Epub 2013 Nov 26.

3. Bryant BP. The roles of carbonic anhydrase in gustation, olfaction and chemical irritationEXS. 2000;(90):365-74.

4. Ragancokova D, Rocca E, Oonk AM, Schulz H, Rohde E, Bednarsch J, Feenstra I, Pennings RJ, Wende H, Garratt AN. TSHZ1-dependent gene regulation is essential for olfactory bulb development and olfaction. J Clin Invest. 2014 Mar 3;124(3):1214-27.

5. Henkin RI1, Martin BM, Agarwal RP. Efficacy of exogenous oral zinc in treatment of patients with carbonic anhydrase VI deficiency. Am J Med Sci. 1999 Dec;318(6):392-405.

6. Boukhvalova MS1, Prince GA, Blanco JC. Inactivation of respiratory syncytial virus by zinc finger reactive compounds. Virol J. 2010 Jan 26;7:20. doi: 10.1186/1743-422X-7-20.

7. Hsieh H1, Amlal H2, Genter M3. Evaluation of the toxicity of zinc in the rat olfactory neuronal cell line, Odora. Hum Exp Toxicol. 2014 Jun 30. pii: 0960327114538985.

8. Covington, TR, Henkin, R, Miller, S, Sassetti, M, Wright, W. Treating the Common Cold. Ill. J. Nurse Pract. 8:77-88, Chicago, IL 2004.

Σημείωση: Το παρόν επιστημονικό άρθρο γράφτηκε για λόγους ενημέρωσης των ιατρών και των λοιπών επιστημόνων υγείας και δεν αποτελεί  μέσο διάγνωσης ή αντιμετώπισης ή πρόληψης ασθενειών, ούτε αποτελεί ιατρική συμβουλή για ασθενείς, από τον συγγραφέα ή τους συγγραφείς του άρθρου. 

Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση. 

Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από  τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση,  παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας 


Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας