Η ακμή είναι μια πολύ διαδεδομένη νόσος, που δεν βάζει τη ζωή σε κίνδυνο, αλλά μπορεί να καταστρέψει την ποιότητα της ζωής και την ευεξία πολλών εφήβων και νέων ανθρώπων.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Οι κλασικές φαρμακευτικές ιατρικές θεραπείες έχουν διαφορετικά αποτελέσματα από ασθενή σε ασθενή. Επειδή πολλοί ασθενείς δεν βρίσκουν άμεση θεραπεία, μεταπηδούν από γιατρό σε γιατρό αναζητώντας κάποια οριστική λύση..

Αυτή η φαρμακοθεραπευτική ανεπάρκεια οδήγησε και στη μελέτη των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η καθημερινή δίαιτα πάνω στην ακμή.

Ήδη από το τέλος του 1800 και τις αρχές του 1900 χρησιμοποιήθηκε η δίαιτα συμπληρωματικά με τις φαρμακευτικές αγωγές που κατά καιρούς χρησιμοποιούντο.

 Από το 1960 η δίαιτα κατά της ακμής περιφρονήθηκε, ενώ τα πρόσφατα χρόνια οι δερματολόγοι, παθολόγοι, παιδίατροι, ωτορινολαρυγγολόγοι, πλαστικοί χειρουργοί και γιατροί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην κλινική διατροφολογία  έχουν αναθεωρήσει τις απόψεις τους και συνιστούν τον περιορισμό ορισμένων τροφίμων, που προάγουν και ενισχύουν την παρουσία της ακμής.

Σχέση της πρόκλησης ακμής και της λήψης ορισμένων τροφών

Σήμερα υπάρχουν σοβαρές επιστημονικές δημοσιεύσεις που περιγράφουν  τη σχέση της λήψης τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας,  της έλλειψης  ορισμένων βιταμινών (Α, D3, καροτένιο) και διατροφικών ιχνοστοιχείων,  όπως ο ψευδάργυρος, με την ακμή.

Συγκεκριμένα, σε πρόσφατη Ρωσική έρευνα, που έγινε σε 180 άτομα, ηλικίας 15-25 ετών, εκ των οποίων τα 90 είχαν  μέτρια προς σοβαρή ακμή, ερευνήθηκε η σχέση της διατροφής με την αιτιοπαθογένεια της ακμής.

Ως συγκριτική ομάδα ελέγχου χρησιμοποιήθηκαν 90 άτομα των ίδιων ηλικιών, χωρίς να έχουν οποιοδήποτε ίχνος ακμής στο δέρμα τους.

Μελετήθηκε μέσω κατάλληλου ερωτηματολογίου το είδος των τροφίμων που χρησιμοποιούσε το κάθε άτομο καθ΄όλη τη διάρκεια του 24ώρου

Η έρευνα αυτή αποκάλυψε ότι η κατανάλωση τροφών υπερβολικής ενέργειας συμβάλλει στην εξέλιξη της ακμής των νέων ατόμων στο 43% των αγοριών και στο 42% των κοριτσιών.

Η καθημερινή υπερκατανάλωση υδατανθράκων επηρεάζει σημαντικά τη σοβαρότητα της ακμής στο 23% των αγοριών και στο 35% των κοριτσιών.

Η έλλειψη βιταμίνης Α (ρετινόλης) επηρεάζει  σημαντικά τη σοβαρότητα της ακμής στο 44% των αγοριών και στο 42% των κοριτσιών, ενώ η έλλειψη της προβιταμίνης Α  (καροτένιο) επηρεάζει  σημαντικά τη σοβαρότητα της ακμής στο 46%  των αγοριών και το 31% των κοριτσιών.

Στο 30% των αγοριών με σοβαρή ακμή παρατηρήθηκε έλλειψη της βιταμίνης D3. Aυτή η έλλειψη ενισχύει σημαντικά τη διαδικασία της φλεγμονής.

Η έλλειψη ψευδαργύρου βρέθηκε ότι επηρεάζει σημαντικά τη σοβαρότητα της παθολογικής διαδικασίας της φλεγμονής στη σοβαρή ακμή στο 44% των αγοριών και στο 34% των κοριτσιών [1]. 

Σχέση της ακμής και της λήψης τροφών υψηλού γλυκαιμικού φορτίου

Οι περισσότερες έρευνες έχουν εξετάσει τη σχέση του γλυκαιμικού φορτίου και την εκδήλωση ακμής. Σ΄αυτές τις έρευνες αποδείχτηκε  πειστικά ότι οι δίαιτες με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο (ζάχαρη, γλυκίσματα, συμπυκνωμένοι υδατάνθρακες, σιρόπι φτουκτόζης, μέλι ή υδατανθρακούχες τροφές που μεταβολίζονται εύκολα προς γλυκόζη) , σε σύγκριση με άλλους διατροφικούς παράγοντες ευνοούν  την εκδήλωση της ακμής [2].

Σχέση της ακμής και της λήψης λιπαρών τροφών

Οι μελέτες που αφορούν τη σχέση του λίπους της διατροφής/ή των n-3 λιπαρών οξέων είναι σπάνιες και δεν έχουμε ακόμη ισχυρές αποδείξεις τεκμηρίωσης αυτής της σχέσης.

Οι μελέτες της σχέσης της διατροφής, για να γίνουν κατευθυντήριες οδηγίες των γιατρών που θα τις εφαρμόσουν στους ασθενείς πρέπει να γίνουν σε μεγάλο αριθμό ασθενών , να είναι τυχαιοποιημές και διπλές τυφλές. 

Η ευθύνη του Δυτικού τύπου διατροφής για την πρόκληση της ακμής

Η Δυτικού τύπου διατροφή χαρακτηρίζεται από την πρόσληψη μεγάλου αριθμού θερμίδων, τροφών υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, τροφών πλουσίων σε ζωικό λίπος, κρεάτων, καθώς γαλακτοκομικών πρωτεϊνών που ανεβάζουν τα επίπεδα της ινσουλίνης και του ινσουλινοειδής αυξητικός παράγοντας  ( IGF-1).

Τα μεταβολικά σήματα της Δυτικού τύπου διατροφής γίνονται αισθητά μέσω μιας ευαίσθητης πρωτεϊνικής κινάσης του συμπλέγματος 1 της ραπαμυκίνης στόχου των θηλαστικών [mammalian target of rapamycin complex 1 (mTORC1)], που επηρεάζεται από τα διατροφικά συστατικά. Η κινάση αυτή ολοκληρώνει τα σήματα της κυτταρικής ενέργειας, των αυξητικών παραγόντων (ινσουλίνη, IGF-1),  των πρωτεϊνικής προέλευσης σημάτων  και κυρίως της λευκίνης, που παρέχονται από την υπερκατανάλωση γαλακτοκομικών και κρέατος.

Η  mTORC1 ενεργοποιεί την  SREBP [Sterol Regulatory Element-Binding Protein] , που είναι ο κύριος μεταγραφικός παράγοντας της λιπογένεσης.

Το αμινοξύ λευκίνη διεγείρει τη σηματοδότηση  mTORC1-SREBP  και άμεσα μετατρέπεται από τα σνηγματοκύτταρρα (κύτταρα που παράγουν σμήγμα) σε λιπαρά οξέα και στερόλες για τη σύνθεση των λιπιδίων του σμήγματος.

Η υπερενεργοποιούμενη  mTORC1 αυξάνει την έκκριση ανδρογόνου ορμόνης και πιθανότατα ενισχύει τα κατευθυνόμενα από ανδρογόνο σήματα της mTORC1 των σμηγματογόνων θυλακίων.

Η τεστοστερόνη ενεργοποιεί άμεσα την mTORC1. Αυτές οι νέες σε βάθος γνώσεις για την υπερδραστηριότητα της mTORC1 που προκύπτουν από την καθημερινή εφαρμογή της Δυτικού τύπου δίαιτας παρέχει τη λογική βάση για διαιτολογική παρέμβαση κατά της ακμής με στόχο την εξασθένιση της σηματοδότησης της mTORC1. Η διαιτολογική παρέμβαση συνιστά:

1. Περιορισμό της ποσότητας τροφών μεγάλης ενέργειας.

2.Περιορισμό των υπεργλυκαιμικών υδατανθράκων.

3. Περιορισμό των ινσουλινοτροπικών πρωτεινών.

4. Περιορισμό των γαλακτοκομικών και των πρωτεινών του κρέατος.

Βεβαίως όλοι αυτοί οι περιορισμοί έρχονται σε αντίθεση με το καθεστώς της εύκολης και γρήγορης μαζικής διαίτησης των πληθυσμών των Δυτικών κοινωνιών.

Όμως η εξασθένιση της   mTORC1 σηματοδότησης είναι εφικτή μόνον με την κατανάλωση λαχανικών κα φρούτων, που αποτελούν τα κύρια συστατικά των διαιτών της παλαιολιθικής εποχής.

Ο ιατρικός κόσμος έχει τεράστια ευθύνη όχι μόνον για τους νέους και τις νέες με ακμή, οι οποόι πρέι να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες, αλλά και για τα άτομα όλων των ηλικιών, τα οποία και αυτά πρέπει να περιορίσουν τα ενεργοποιητικά σήματα της mTORC1, τα οποία προάγουν μεταξύ των άλλων και την καρκινογένεση.και άλλων χρονίων νόσων [3].

Έχει αποδειχτεί ότι η Μεσογειακή δίαιτα αποτελεί προστατευτικό παράγοντα κατά της ακμής [4] .

Αξιοποιώντας αυτές τις επιστημονικές γνώσεις μπορεί να τροποποιηθεί το διαιτολόγιο των ασθενών με ακιμή, με στόχο να την βελτιώσουν.  Συγκεκριμένα:

1. Να αποφεύγονται η ζάχαρη, τα γλυκά, τα σιρόπια, το μέλι  και όλες οι υδατανθρακούχες τροφές και ποτά που περιέχουν γλυκόζη ή φρουκτόζη ή που μπορούν να μετατραπούν σε γλυκόζη μόλις εισαχθούν στον οργανισμό, όπως ψωμί, παξιμάδια, φρυγανιές, προϊόντα από λευκό αλεύρι, (κουλουράκια), χυμοί από φρούτα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη [5].

2. Να αποφεύγεται η κατάχρηση ή η μεγάλη κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Υπενθυμίζεται ότι το γάλα περιέχει λακτόζη, που είναι μορφή σακχάρου, που τελικά μεταβολίζεται προς γλυκόζη.

Η κατάχρηση παγωτών που περιέχουν ζάχαρη  και ολόπαχο γάλα ενισχύει την ακμή, όπως και η μεγάλη κατανάλωση τυριών. Το γάλα και τα τυριά μερικών λιπαρών δεν συνιστώνται, διότι για την παρασκευή τους χρησιμοποιούνται χημικές μέθοδοι άγνωστης βλαπτικότητας.

Όποιος αισθάνεται την ανάγκη να φάει γαλακτοκομικά, μπορεί να φάει ολόπαχα προϊόντα, αλλά σε πολύ μικρή ποσότητα ή να φάει ολόπαχο γιαούρτι σε μικρή ποσότητα ή να πιεί κεφίρ (γαλακτούχο ρόφημα με φιλικά για το έντερο βακτηρίδια ή μύκητες).

Όσοι έχουν ακμή ή κόβουν τελείως τα γαλακτοκομικά ή τα χρησιμοποιούν σε πολύ μικρή ποσότητα [6].

3. Να ενταχθούν στο καθημερινό διαιτολόγιο τροφές πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα (σαρδέλες, σκουμπρί, τόνος, σολομός, λιναρόσπορος, καρύδια, σπανάκι, κλπ).[7].

4. Συνιστάται η βρώση όσο το δυνατόν περισσοτέρων φρέσκων, νωπών λαχανικών και φρούτων, διότι αυτά είναι ασφαλείς πηγές αντιοξειδωτικών, ψευδαργύρου, σεληνίου, βιταμίνης Α και ινών, που φαίνεται ότι βοηθούν στην ακμή.

5. Όπου η πρόσληψη ψευδαργύρου δεν είναι αποτελεσματική μέσω των τροφών συνιστάται η χρησιμοποίηση της ευαπορρόφητης μορφής ψευδαργύρου, του [Zincobell], του οποίου η λάθε κάψουλα περιέχει 10mg πικολινικού ψευδαργύρου μαζί με 150mg βιταμίνης C σε δόση που μπορεί να κυμαίνεται από τα 10-30mgημερησίως, επί 4 εβδομάδες.

6. Όταν δεν είναι εφικτή η έκθεση όλου του σώματος στη μεσημεριανή ηλιακή ακτινοβολία για τη φωτοσύνθεση της βιταμίνης D3, σε άτομα κάτω των 65 ετών, τους θερινούς μήνες, συνιστάται η λήψη της πιο ευαπορρόφητης μορφής βιταμίνης D3, που φέρεται μαζί με ελαιόλαδο, της D3-Gkelin drops. Για τη δοσολογία βλέπε: D3-Gkelin drops σε δόση 4000IU ημερησίως (4 σταγόνες μετά το φαγητό)

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1. Siniavskiĭ IuA, Tsoĭ NO. Influence of nutritional patterns on the severity of acne in young adults.Vopr Pitan. 2014;83(1):41-7.

2. Ismail NH1, Manaf ZA, Azizan NZ. High glycemic load diet, milk and ice cream consumption are related to acne vulgaris in Malaysian young adults: a case control study. BMC Dermatol. 2012 Aug 16;12:13.

3. Melnik B. Dietary intervention in acne: Attenuation of increased mTORC1 signaling promoted by Western diet. Dermatoendocrinol. 2012 Jan 1;4(1):20-32.

4. Skroza N¹, Tolino E, Semyonov L, Proietti I, Bernardini N, Nicolucci F, La Viola G, Del Prete G, Saulle R, Potenza C, La Torre G. Mediterranean diet and familial dysmetabolism as factors influencing the development of acne. Scand J Public Health. 2012 Jul;40(5):466-74.

5. Ismail NH¹, Manaf ZA, Azizan NZ. High glycemic load diet, milk and ice cream consumption are related to acne vulgaris in Malaysian young adults: a case control study. BMC Dermatol. 2012 Aug 16;12:13.

6. Burris J, Rietkerk W, Woolf K. Relationships of self-reported dietary factors and perceived acne severity in a cohort of New York young adults. J Acad Nutr Diet. 2014 Mar;114(3):384-92.

7. Burris J, Rietkerk W, Woolf K. Relationships of self-reported dietary factors and perceived acne severity in a cohort of New York young adults. J Acad Nutr Diet. 2014 Mar;114(3):384-92.